Zapalenie ścięgien

Sporty wyczynowe, ciężka praca fizyczna, intensywny tryb życia połączony z dużą aktywnością fizyczną czy nasilona intensywność ćwiczeń podczas pobytu na siłowni mogą prowadzić do nagłych urazów. Tego rodzaju kontuzje objawiają się za pomocą ostrego bólu, zaczerwienienia, obrzęku czy ograniczonej ruchomości w danym stawie. Sytuacje te oraz wiele innych, chociażby jak wykonywanie stale powtarzanych czynności prowadzą do zapalenia ścięgien.

Czym jest ścięgno oraz zapalenie tej struktury?

Ścięgno jest jednym z elementów anatomicznej budowy układu ruchu, czyli kostno mięśniowego. Jest ono zbudowane z tkanki łącznej, które ma wiele bardzo silnych i mocnych włókien kolagenowych, biegnących równolegle do siebie, aczkolwiek są one mało elastyczne. Mają zazwyczaj kolor biały bądź srebrzysty i wyróżniamy różne jego kształty, jak płaskie czy szerokie, krótkie, długie czy cienkie i grube. Ścięgna są przedłużeniem przyczepu końcowego mięśnia, które przyczepia się do kości. Co jest najważniejsze, ścięgno odpowiada za możliwość wykonania ruchu każdą częścią ciała, gdyż to one powoduje ruch kości w kierunku do brzuśca lub przyczepu początkowego danego mięśnia. Stan zapalny jest zazwyczaj bardzo ostry i mimo, że przyczyn jego powstania jest wiele to najczęściej dochodzi do tego, ze względu na duży wysiłek mięśni w sytuacji, gdy nie są one odpowiednio przygotowane. W tej sytuacji dochodzi do wielu mikrouszkodzeń, które nie zawsze ulegają samoregeneracji. Zarówno w tej sytuacji, jak i nagłego urazu może dojść do charakterystycznego zapalenia ścięgna.

Jakie są przyczyny powstawania zapalenia ścięgna?

Mimo, iż przyczyn może być tak naprawdę mnóstwo to warto wyróżnić te najważniejsze, które najszybciej i bezpośrednio mogą doprowadzić do kontuzji. Należy do nich:

• Częste wykonywanie powtarzalnych sekwencji ruchów, np. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy, jak mechanik czy informatyk.
• Ciężka praca fizyczna.
• Sportowcy, jak tenisiści, biegacze, kajakarze, pływacy.
• Wysiłek fizyczny podejmowany bez odpowiedniej rozgrzewki i rozciągania.
• Nieodpowiedni dobór treningu do faktycznych możliwości siłowych organizmu.
• Gwałtowny ruch ciała, jak kopnięcie czy rzut.
• Wiek. Osoby po 40. roku życia są bardziej niż młodsze pokolenie narażeni na kontuzje ze względu na to, że wraz z wiekiem włókna kolagenowe ścięgien przestają być elastyczne i powoli zaczynają się procesy zwyrodnieniowe.

Zdarzają się sytuacje, że przyczyną są poważne, przewlekłe choroby. Należą do nich kiła, reumatoidalne zapalenie stawów, gruźlica, dna moczanowa, choroby endokrynologiczne czy łuszczyca, jednak zazwyczaj jest to konkretny uraz.

Jakie objawy występują w sytuacji zapalenia ścięgna?

Wystąpienie jakichkolwiek dolegliwości związanych z zapaleniem ścięgna występują w ciągu chwili od bezpośredniego urazu lub pojawiają się stopniowo, aby z czasem stworzyć dość dokuczliwe objawy. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest silny i ostry ból ścięgien, który nie ustępuje mimo odpoczynku oraz staje się mocniejszy podczas określonych ruchów. Zazwyczaj ból zlokalizowany jest w określonym miejscu, gdzie dane ścięgno uległo urazowi. W sytuacji, gdy tkankę zerwie się całkowicie lub delikatnie naderwie, oprócz bólu wyczuwalna jest dziura na przebiegu ścięgna. 

Dodatkowo występuje, bądź może wystąpić:

• Zaczerwienienie.
• Obrzęk.
• Ocieplenie skóry w danym miejscu.
• Uczucie sztywności lub ograniczone ruchy w stawach.
• Tkliwość uciskowa.
• Gorączka.
• Możliwe uczucie trzasku i chrupania ścięgna, które również można usłyszeć.
• Ogólne osłabienie danej części ciała, przede wszystkim danej struktury występujące z bólem.

Ze względu na to, jakiej części ciała dotyczy zapalenie ma odpowiednią nazwę. Występuje łokieć tenisisty czy golfisty w przypadku, gdy zapalenie dotyka stawu łokciowego czy zespół de quervaina, które obejmuje okolice nadgarstka. Natomiast w kończynie dolnej może wystąpić zapalenie ścięgna Achillesa czy rozcięgna podeszwowego. Zapalenie zazwyczaj dotyczy stawów, które są najbardziej narażone na nagłe urazy czy kontuzję, w kończynie górnej jest to staw barkowy, łokciowy, promieniowo-nadgarstkowy oraz w kończynie dolnej staw kolanowy lub skokowy.

Jak lekarz rozpoznaje zapalenie ścięgna?

W przypadku, gdy wystąpi jakikolwiek uraz bądź kontuzja lub zwyczajnie zaczną doskwierać wyżej wymienione dolegliwości może to świadczyć o zapaleniu ścięgna. Aby móc je zdiagnozować należy wybrać się do lekarza. Na wizycie zostanie postawiona diagnoza poprzez przeprowadzenie odpowiedniego wywiadu z uwzględnieniem wieku, rodzaju wykonywanej pracy, zainteresowań oraz jak długo symptomy występują. Ważnym aspektem może okazać się zwrócenie uwagi również na to, przy jakich charakterystycznych ruchach ból się nasila lub zmniejsza. Należy wykonać również szereg badań oraz testów diagnostycznych, które będą mogły pozwolić na postawienie odpowiedniej diagnozy z wykluczeniem innych chorób. Najczęściej stosowane są badania obrazowe jak USG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa czy rzadziej zdjęcia rentgenowskie. Zastosowanie najlepiej wszystkich tych badań i testów jest nieocenione, aby móc sprawdzić strukturę ścięgna oraz skontrolować czy występuje stan zapalny, obrzęk bądź wysięk. Jest to bardzo ważny element diagnostyki, gdyż jest w stanie również wykluczyć inne choroby układu ruchu takie, jak reumatoidalne zapalenie stawów, zwichnięcie, dna moczanową czy inne przewlekłe choroby.

Jak leczyć zapalenie ścięgien?

W przypadku, gdy lekarz potwierdzi nasze obawy i na diagnozę postawi zapalenie ścięgien wybierze odpowiednią formę leczenia. W tym celu korzysta się z zalet farmakoterapii, fizjoterapii, chirurgii bądź tzw. terapii naturalnej, czyli domowej.

Pierwszym elementem leczenia zapalenia ścięgien jest zastosowanie terapii zachowawczej. Są to metody, które mają wyleczyć schorzenie bądź zminimalizować objawy bez zastosowania chirurgii. Jednym z nich jest terapia naturalna, która polega na domowym radzeniu sobie z dolegliwościami. Jej głównym zadaniem jest pozbycie się symptomu, który najbardziej uprzykrza życie, jakim jest ból. Zastosowanie tutaj ma lód czy zimna woda w formie zimnych okładów czy miejscowego okładania lodem. Dobrze jest zaczerpnąć leków naszych babć jakimi są zioła. Najlepiej w sytuacji zapalenia ścięgien działają odwary czy herbaty z kory wierzby, jeżówki, a nawet kurkumy i oleju z konopi siewnych. Każdy z tych preparatów ma silne działanie przeciwzapalne i można stosować podobnie, jak w przypadku zimnych okładów. Wystarczy zamoczyć ręcznik czy kawałek ubrania w takim wywarze i przyłożyć do chorego miejsca. 

W domowym leczeniu zachowawczym ulżyć w bólu można również poprzez samodzielne zastosowanie specjalnego rollera do masażu. Przykładamy go do ściany bądź podłogi w zależności od części ciała, która potrzebuje rollera i dosłownie rolujemy po nim ciało.

W przypadku farmakoterapii stosuje się wszelkiego rodzaju maści, które mają za zadanie zniwelować ból, zregenerować tkankę, w której rozwinął się stan zapalny i zadziałać na nią przeciwzapalnie. Często stosowane są miejscowe iniekcje z glikokortykosteroidów czy bogatopłytkowego osocza. Ze względu na to, że substancje lecznicze zawarte w iniekcji nie działają przez skórę, a lek dostaje się bezpośrednio do tkanki zainfekowanej, znacznie szybciej przebiegają procesy naprawcze i łatwiej pozbyć się bólu.

W niektórych sytuacjach, gdy zachowawcze formy leczenia nie są w stanie zniwelować zapalenia stosuje się zabiegi chirurgiczne. Stosowane są one zdecydowanie rzadko, gdyż wskazaniem do nich są zazwyczaj choroby ścięgien, które prowadzą do poważnego uszkodzenia danej struktury. Zabiegi takie polegają na pełnej rekonstrukcji całego ścięgna, a czasami nawet mięśnia.

Jak działa fizjoterapia w przypadku zapalenia ścięgien?

Fizjoterapia odgrywa bardzo ważną rolę w przypadku zmniejszenia objawów danego schorzenia oraz postępowania usprawniającego już po wyleczeniu oraz wyciszeniu zapalenia ścięgna. Najważniejszym celem w okresie ostrym jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zadbania o szybszą regenerację tkanki. Natomiast na późniejszym etapie terapeuta musi zadbać o to, aby pacjent mógł jak najszybciej wrócić do pełnej sprawności, jak i do wykonywania pracy zawodowej czy możliwości wykonywania zwykłych czynności dnia codziennego. 

Rehabilitacja w przypadku zapalenia ścięgna początkowo polega na odpoczynku chorego i zastosowania bezkontaktowych zabiegów fizykoterapeutycznych. Zastosowanie ma tutaj w głównej mierze krioterapia miejscowa, czyli właśnie leczenie zimnem, które najlepiej sobie radzi ze zmniejszeniem obrzęku. Ultradźwięki, pole magnetyczne, prądy czy laseroterapia są szczególne ważne w redukcji stanu zapalnego oraz bólu, poprzez zadbanie o odpowiednie ukrwienie tkanek, a do tego wpływają na zwiększenie procesów regeneracyjnych.

W dalszym etapie po minięciu stanu ostrego najlepszym w przypadku zapalenia ścięgna jest zastosowanie terapii ruchem. Jednakże nie mowa tutaj tylko i wyłącznie o ćwiczeniach fizycznych, co jest mimo wszystko bardzo ważne. W ostatnich latach najlepsze rezultaty przynosi zastosowanie w schorzeniu terapii manualnej, masażu powięzi, suchego igłowania czy manipulacje miesniowo-powieziowe. Pomocnym w terapii może okazać się kinesiotaping, pinopresura czy zastosowanie fali uderzeniowej. Jednakże przy wyborze tego ostatniego należy zwrócić uwagę, aby nie stosować w stanie ostrym, a dopiero w fazie przewlekłej ze względu na jej dość agresywne działanie na tkanki.

Działania profilaktyczne w celu zapobiegnięcia zapalenia ścięgna

Najlepszym działaniem profilaktycznym, które pozwoli zapobiec jakimkolwiek urazom bądź kontuzjom układu ruchu jest przede wszystkim prowadzenie aktywnego trybu życia i zbilansowanej diety. Zaleca się wykonywać treningi 3-4 razy w tygodniu o umiarkowanej intensywności, jeść 5 posiłków dziennie oraz wypijać przynajmniej 2 l wody. Jednakże nie są to jedyne działania zapobiegające wystąpieniu zapalenia ścięgien. W przypadku sportowców lub osób, które bardzo dużo trenują należy pamiętać o najważniejszej części aktywności, jaką jest rozgrzewka. Natomiast po wysiłku rozluźnianie całego korpusu mięśniowego oraz wyciszenie organizmu. Ważnym jest, aby dać organizmowi czas na regenerację w postaci odpowiedniej przerwy (przynajmniej jednodniowej) między jednym, a drugim treningiem. Jest to bardzo ważne z tego względu, że pomaga uniknąć doprowadzenia do gwałtownych urazów oraz umożliwia lepszą regenerację tkanek ścięgien mięśni. Dobrze jest, żeby nie zapominać o doborze odpowiedniej technice i intensywności ćwiczeń oraz wielkości ciężaru, na tyle, aby było dopasowane odpowiednio do możliwości naszego organizmu.