Wodobrzusze

Wodobrzusze – co to właściwie jest?

Wodobrzusze to nadmierne gromadzenie się płynu w jamie otrzewnej. Prawidłowa wartość to ok.150 ml płynu. Powiększenie obwodu brzucha może być początkowo niezauważalne. Jest to objaw, który powinien zaniepokoić i należy udać się z nim do specjalisty. Możemy podzielić go na 3 stopnie. Pierwszy, łagodny jest stwierdzany wyłącznie w badaniu USG. Drugi, umiarkowany, możliwy do stwierdzenia w badaniu przedmiotowym. Objętość płynu wynosi wtedy ponad 500ml. Trzeci, zaawansowany- brzuch jest napięty, a pępek wygładzony lub występuje przepuklina pępkowa. Jeśli wystąpi duszność świadczy ona o zgromadzeniu około 15 litrów płynu w jamie otrzewnej.

Co powoduje, że wodobrzusze powstaje?

Za mechanizm odpowiedzialne jest zwiększenie ciśnienia w układzie żyły wrotnej. Nakłada się na to hipoalbuminemia, czyli zmniejszona ilość białek zwanych albuminami w osoczu krwi. Do tego zwiększona produkcja samego płynu i utrudnienie odpływu chłonki.

Dlaczego pojawia się wodobrzusze?

Przyczyny:

• Marskość wątroby – to najczęstsza przyczyna , która stanowi aż 80% przypadków. Jest to następstwo uogólnionego uszkodzenia miąższu wątroby. Dochodzi do jej włóknienia i przemiany prawidłowej architektury narządu w strukturalnie nieprawidłowe guzki regeneracyjne. Guzki te zmniejszają ilość czynnego miąższu wątroby. Stan ten sprzyja pojawieniu się męczliwości, żółtaczki czy wspomnianego wcześniej powiększenia obwodu brzucha. Charakterystyczne są też tak zwane pajączki wątrobowe, czyli naczyniaki występujące na skórze.

Marskość może być spowodowana przez:

• alkoholową chorobę wątroby- najczęstsza przyczyna związana z nadmiernym spożywaniem alkoholu
• wirusowe zapalenie wątroby typu B, D, C- zakażenie wirusem WZW B,D,C przez kontakt z zakażoną krwią czy kontakty płciowe
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby
• hemochromatoza dziedziczna i inne stany przeładowania żelazem np. nadmierne przyjmowanie
• choroby genetyczne takie jak choroba Wilsona, niedobór α₁-antytrypsyny, mukowiscydoza, porfiria skórna późna, galaktozemia, wrodzona tyrozynemia, glikogenozy (typ III i IV), wrodzona krwotoczna teleangiektazja
• hiperwitaminoza A czyli nadmierne spożywanie witaminy A
• abetalipoproteinemia powodująca nadmierne gromadzenie cholesterolu i trójglicerydów
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby
• niedrożności dróg żółciowych
• pierwotne zapalenie dróg żółciowych
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
• zespół Budda i Chariego (zakrzepica żył wątrobowych)
• prawokomorowa niewydolność serca
• leki (metotreksat, metyldopa, amiodaron)
• toksyny
• jelitowe zespolenie omijające ( w leczeniu otyłości)
• marskość kryptogenna (przyczyna nieznana)

Nowotwory jako przyczyna wodobrzusza

Nowotwory– stanowią one około 10% przyczyn wodobrzusza dlatego należy być czujnym czy to właśnie one nie są jego powodem.

Może to być zarówno rak wątroby ( tak zwany rak wątrobowokomórkowy), jak też nowotwory jajnika dlatego szczególnie uważne powinny być kobiety. Zdarza się również, że wodobrzusze pojawia się w wyniku nowotworu którego przerzuty umiejscawiają się w wątrobie np. rak płuca.

• Inne przyczyny- również mogą stanowić około 10%, ale są dużo bardziej różnorodne niż wymienione powyżej.
• Niewydolność serca (ok. 3%)- szczególnie niewydolność prawej komory. Charakterystyczne są obrzęki kończyn dolnych, ale powiększenie obwodu brzucha także występuje.
• Gruźlica– szczególnie w jej pozapłucnej postaci. Jednak ta przyczyna nie jest aż tak częsta jak pozostałe, a jej diagnostyka nie należy do najłatwiejszych.
• Choroby trzustki (ok. 1%)- tu należy mieć na uwadze zarówno ostre jak i przewlekłe zapalenie trzustki, ale także inne choroby związane z tym narządem
• Idiopatyczne wodobrzusze u leczonych hemodializami – zwłaszcza u osób cierpiących na przewlekłą niewydolność nerek, które są leczone w stacjach dializ
• Inne rzadkie przyczyny- to uszkodzenie przewodu limfatycznego, zapalenie otrzewnej spowodowane chlamydią, zespół nerczycowy, enteropatia z utratą białka, toczeń rumieniowaty układowy, niedoczynność tarczycy, zakrzepica żyły wrotnej, zespół Budda i Chiariego, filarioza, zespół Meigsa.

Do jakiego lekarza się udać?

Najlepszym wyborem będzie wizyta u gastroenterologa . Chociaż równie dobrze można zacząć od lekarza rodzinnego, który z pewnością będzie wiedzieć czy należy pokierować pacjenta dalej czy może wyeliminuje on wodobrzusze

Jak leczyć wodobrzusze i kiedy zgłosić się do szpitala?

Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że objaw ten jest oznaką poważnej choroby. Nie wolno go bagatelizować. Być może okres narastania symptomu był dość długi i początkowo niezauważalny, to mimo wszystko należy wybrać się z wizytą do lekarza. Jeżeli dodatkowo występuje utrudnienie oddychania czy duszność trzeba jak najszybciej zgłosić się do szpitala.

Leczenie polega głównie na eliminacji przyczyny samego wodobrzusza. W drugiej kolejności w razie wskazań wykonuje się lecznicze nakłucie jamy otrzewnej. Pozwala to na ewakuację nadmiaru płynu i w przypadku występowania duszności na jej pozbycie się.