Rwa barkowa

Silne bóle karku i szyi, ciągłe uczucie zwiększonego napięcia mięśniowego tułowia w okolicy głowy oraz rwący, nasilający się ból podczas odchylania głowy do tyłu lub skrętu. Często objawy takie występują w sytuacji, gdy za długo siedzimy przed komputerem czy budzimy się po ciężkiej nocy, jednakże mogą również świadczyć o pierwszych objawach rwy barkowej. Najczęściej wpływ na nią mają zwyrodnienia kręgosłupa bądź krążka międzykręgowego, lecz co zrobić, gdy wystąpią podobne symptomy? Czy da się chorobę wyleczyć, a jeśli tak to jak? O tym można dowiedzieć się czytając artykuł poniżej.

Czym jest rwa barkowa i jak często występuje?

Zanim przejdzie się do omówienia, czym jest dokładnie rwa barkowa należy określić od czego wywodzi się całość. Cały organizm ludzki pokryty jest siecią włókien nerwowych, które wychodzą z rdzenia kręgowego kręgosłupa i przechodzą przez szyję i pachę do kończyn górnych. Natomiast poniżej unerwiają wszystkie narządy i mięśnie tułowia, a w odcinku lędźwiowo-krzyżowym wychodzą nerwy odpowiadające za sprawne funkcjonowanie kończyn dolnych oraz narządów rozrodczych. 

W przypadku rwy barkowej istotną rolę odgrywa splot ramienny. Jest to nic innego, jak gałęzie nerwów szyjnych wychodzących od C5 do C8 kręgosłupa oraz pierwszy z przednich nerwów rdzeniowych piersiowych. Łącznie jest 5 korzeni, tworzących przez połączenie się trzech z nich ogromnych pni splotu ramiennego: górny, środkowy i dolny, które następnie przechodzą w gałęzie przednie i tylne, a te w pęczki nerwów. Całość wychodząca z odcinka szyjnego kręgosłupa, przebiega przez pachę unerwiając cały bark, aby następnie dotrzeć do ramienia, przedramienia i dłoni.

Rwa barkowa, inaczej zwana również rwą ramienną to schorzenie neurologiczne o charakterze zespołu dolegliwości bólowych wywołanych uciskiem bądź podrażnieniem nerwów splotu ramiennego. Choroba może dotyczyć jednej strony lub być obustronna i dotykać każdego możliwego miejsca nerwu na całej jego długości.

Występowanie schorzenia występuje podobnie jak w przypadku rwy kulszowej u nawet 40% populacji, z czego rocznie diagnozowane jest około 5% nowych przypadków na całym świecie.

Jakie są przyczyny wystąpienia rwy barkowej?

Jak już wcześniej zostało wspomniane, przyczyną najczęściej występującą w tej jednostce chorobowej jest ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych w kanale kręgowym. Jednakże nie dzieje się to bez dodatkowych sprawców mających wpływ na powstanie podrażnienia nerwów. Zazwyczaj są to zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bądź dysków międzykręgowych (dyskopatia), do których dochodzi wraz z wiekiem i jest to całkowicie naturalny i fizjologiczny proces starzejącego się organizmu. Lecz w niektórych przypadkach klinicznych dzieje się to znacznie szybciej, np. u bardzo młodych ludzi, co zazwyczaj jest już patologią. Oprócz dyskopatii czy zmian zwyrodnieniowych należy dodać jeszcze kilka możliwych przyczyn mogących mieć wpływ na wystąpienie rwy ramiennej. Jest to:

• Przewianie barku.
• Stany zapalne nerwu lub tkanek miękkich w jego obrębie.
• Długotrwałe działanie silnych wibracji na kończyny górne, np. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy.
• Ciężka praca fizyczna wiążąca się z częstymi uszkodzeniami odcinka szyjnego kręgosłupa.
• Sport. Gra w golfa, tenisa, zawodowi pływacy, co ma związek z częstym wykonywaniem powtarzalnych czynności i unoszenia rąk, co może prowadzić do ucisku.
• Zaburzenia hormonalne mogące wpływać na zmiany struktur kości.
• Urazy bezpośrednie.
• Wiek starszy, gdzie człowiek jest podatny na zwyrodnienia.
• Nowotwory.

Należy zaznaczyć, że doprowadzić do rwy barkowej mogą totalnie ogólne przyczyny, jak prowadzenie zbyt mało aktywnego trybu życia czy znaczna nadwaga. Ważnym jest wśród osób bardzo aktywnych czy często wybierających się na siłownię, zwrócenie uwagi na dobierane ciężary do ćwiczeń siłowych. W przypadku takich osób należy zwrócić szczególną uwagę na to czy są one adekwatne do możliwości faktycznych organizmu.

Jakie objawy występują w przypadku rwy barkowej?

Symptomy mogą być delikatne bądź znacznie poważniejsze, które zaburzają normalne funkcjonowanie. Wszystko zależy od stopnia uszkodzenia korzenia nerwowego, co może również wpływać na lokalizację uciążliwych objawów. Zazwyczaj rwa barkowa występuje jednostronnie, a same objawy utrzymują się maksymalnie do 3 miesięcy, po czym same ustępują. Symptomy rwy barkowej mają to do siebie, że zazwyczaj pojawiają się nagle i rano, zaraz po przebudzeniu, lecz również mogą zdarzyć się w ciągu całego dnia lub nocy.

Najbardziej charakterystyczną dolegliwością jest silny, rwący, palący ból, który pojawia się podczas różnych ruchów głową bądź ręką. Najczęściej dotyka on karku, ramienia, przedniej powierzchni klatki piersiowej, pleców, a dokładnie okolicy łopatek i może sięgać nawet do dłoni. Aczkolwiek oprócz bólu mogą wystąpić inne symptomy pojawienia się rwy barkowej lub pojawiać się podczas specyficznych odruchach fizjologicznych. Do innych dolegliwości można zaliczyć:

• Charakterystyczny ból pojawiający się podczas kaszlu, kichania czy ruchów głową.
• Zmniejszona możliwość poruszania rękoma, co wywołane jest niedowładami kończyn górnych.
• Częste parestezje, czyli zaburzenia czucia, które objawiają się pieczeniem lub mrowieniem danej części ciała.
• Drętwienie dłoni i całych rąk.
• Zwiększone napięcie mięśni szyi i karku.
• Zaburzenia kontroli oddawaniu stolca i moczu.

W szczególnie ciężkich przypadkach może dojść do całkowitego zaburzenia czucia lub paraliżu mięśni. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji trzeba niezwłocznie skontaktować się z lekarzem bądź zatelefonować po pogotowie.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów rwy barkowej?

Istnieje kilka sposobów, które mogą znacznie zmniejszyć dolegliwości bólowe bardzo podobnie jak w przypadku wystąpienia rwy kulszowej. Ból rwy barkowej  ma to do siebie, że za każdym razem pojawia się nagle i jest on bardzo silny. Mimo, że objawy często ustępują samoistnie w ciągu od 6 do 12 tygodni, to jednak warto wspomóc się różnymi metodami, aby zwalczyć dolegliwości. 

Najważniejszym jest przede wszystkim rezygnacja z całej prowadzonej dotychczas aktywności. Mowa tutaj zarówno o uprawianym sporcie, treningach na siłowni, a nawet pracy zawodowej, na co lekarz często wystawia zwolnienie lekarskie. Dzieje się tak dlatego, że terapia rwy barkowej opiera się w głównej mierze na odpoczynku, domowych sposobach walki z bólem, zastosowaniu leków czy fizjoterapii.

W ciągu pierwszych kilku dni od wystąpienia jakichkolwiek objawów opisanych powyżej warto pozostać w łóżku na dzień lub dwa i zdecydowanie oszczędzać się. Dodatkowo można zastosować leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, są one bezpieczne, a i również skuteczne. Pomocą w bólu korzeniowym są również okłady, żele lub maści o charakterze przeciwzapalnym, przeciwbólowym i rozluźniającym, które poprzez swoje działanie rozgrzewają czy chłodzą miejsce bólowe. W przypadku leków podobnie, jak przy rwie kulszowej nie warto stosować paracetamolu, gdyż w sytuacji bólu korzeniowego może on nie być wystarczający. Ulgę natomiast przynoszą leki z grupy – ibuprofen, meloksykam, metamizol czy diklofenak.

Kiedy udać się do lekarza i jak wygląda rozpoznanie choroby?

W przypadku występowania ostrych bólów, zwłaszcza opisanych powyżej oraz nasilenia się porażeń czy niedowładów, które nie ustępują w ciągu 6 tygodni należy niezwłocznie udać się do lekarza. W sytuacji, gdy od rozpoczęcia dolegliwości bólowych czy osłabienia mięśni dochodzi problem z oddawaniem moczu bądź kału w ciągu 12 godzin, jest to wskazaniem do skorzystania z natychmiastowej porady lekarskiej. W przypadku rwy ramiennej należy zgłosić się do odpowiedniego specjalisty. W tym przypadku pomogą lekarze, jak: ortopedzi, neurolodzy, neurochirurdzy oraz specjaliści rehabilitacji medycznej.

Rozpoznanie rwy barkowej lekarz zaczyna od przeprowadzenia bardzo szczegółowego wywiadu. Podobnie, jak w sytuacji rozpoznania rwy kulszowej tak, i tutaj opiera się on o informacje dotyczące charakteru bólu oraz czy chory zauważył pozycje lub ruch, które potęgują zwiększenie dolegliwości. Ważne jest, aby powiedzieć lekarzowi o dodatkowych objawach, które mogą występować, jak zaburzenia czucia, gorączka czy problemy z oddawaniem moczu i wypróżnianiem się. 

Następnie stosuje się szereg testów oceniających czucie oraz napięcie nerwów korzeni rdzeniowych. Świetnym badaniem sprawdzającym jest objaw Bikelesa, który w tym schorzeniu wychodzi dodatni. Polega on na uniesieniu kończyny górnej i jej jednoczesnym odwiedzeniu do momentu, w którym wystąpi ból oraz zgięcie w łokciu do 90 stopni, tak aby palce dłoni były skierowane do sufitu. Tak przygotowaną kończynę należy powoli wyprostować w stawie łokciowym. W przypadku występowania rwy barkowej przy takim ruchu ręką pacjent zaczyna skarżyć się na charakterystyczny ból, a nawet na uczucie mrowienia i promieniowania bólu wzdłuż całej kończyny górnej. Dodatkowo wykonuje się testy sprawdzające napięcie mięśni, odruchy fizjologiczne, czucie czy ograniczenie wykonywania ruchów w kręgosłupie szyjnym.

Oprócz podstawowych testów stosowana jest diagnostyka różnicowa w celu dokładnego postawienia diagnozy oraz wykluczeniu innych chorób tkanki łącznej lub nerwów. Szeroko stosowane są zdjęcia rentgenowskie, rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego, tomografia komputerowa, elektromiografia czy badanie przewodnictwa nerwowego.

Jak leczyć rwę barkową oraz czy da się ją całkowicie wyleczyć?

Leczenie w przypadku zdiagnozowanej rwy barkowej opiera się na leczeniu zachowawczym i operacyjnym. Do tego pierwszego zaliczana jest farmakoterapia, edukacja pacjenta oraz rehabilitacja.

Farmakoterapia polega na przepisaniu przez lekarza środków przeciwbólowych wydawanych na receptę i nie tylko. Należą do nich leki rozluźniające mięśnie, które mogłyby uciskać na nerw, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, a w bardzo ciężkich przypadkach wprowadzana jest terapia opioidami. 

Edukacja pacjenta ma na celu naukę, jak radzić sobie z bólem za pomocą kilku prostych metod oraz tłumaczone są metody domowe w walce z bólem. Należy pamiętać o odpoczynku, oszczędzaniu się i unikaniu przez najbliższe dni aktywności sportowej czy pracy zawodowej.

Zabiegi operacyjne wykonywane są w sytuacji bardzo ciężkich przypadków. Zazwyczaj są to niedowłady w obrębie kończyn górnych, zaburzenie czucia czy w wyjątkowych sytuacjach nawet paraliże. Są to pilne wskazania do wykonania w trybie natychmiastowym operacji, zwłaszcza, gdy przyczyną jest ucisk krążka międzykręgowego na nerwy korzeni rdzeniowych. Jest to szczególnie ważne z tego względu, że może to doprowadzić do uszkodzeń już nieodwracalnych w obrębie nerwów.

Czy warto skorzystać z rehabilitacji i na czym ona polega?

Kluczem powrotu do zdrowia pacjentów zarówno po operacji rwy barkowej, jak i leczenia bezoperacyjnego jest zastosowanie terapii farmakologicznej łączonej z rehabilitacją. Sytuacja jest prosta i obejmuje łatwą zasadę. Im szybciej rozpoznaje się chorobę i wdroży do leczenia fizjoterapię, tym szybciej uda się zwalczyć problem i zmniejszyć ryzyko nawrotu schorzenia czy przejścia bólu ostrego w przewlekły. 

Polega ona przede wszystkim na zastosowaniu złożonego podejścia fizjoterapeutycznego, prowadzonego przez doświadczonego terapeutę, opierającym się na zastosowaniu wielu metod. Pierwszym krokiem w przypadku silnych objawów jest zalecenie noszenia kołnierza ortopedycznego przez pacjenta. W głównej mierze stosuje się korzystne działanie płynące z kinezyterapii. Obejmuje ona ćwiczenia korygujące postawę ciała, wzmacniające mięśnie kręgosłupa w odcinku szyjnym oraz ćwiczenia izometryczne karku, górnej części klatki piersiowej, pleców oraz barków. Czasami stosowany jest wyciąg szyjny (pętla Glissona), zazwyczaj w pozycji leżącej, z tego względu że jest ona najbezpieczniejsza. Świetne efekty daje zastosowanie kinesiotapingu czy terapii manualnej. Pierwsze przede wszystkim wspomaga efekty rehabilitacji, natomiast w drugim przypadku jest to postępowanie fizjoterapeutyczne opierające się na metodach Mckenziego czy neuromobilizacji.

W celu zwiększenia oraz przyspieszenia procesów regeneracji oraz powrotu do aktywności fizycznej stosuje się działanie uzupełniające w postaci zabiegów fizykoterapeutycznch. Korzysta się z zalet działania prądów diadynamicznych, czyli głównie galwanizacji, prądów interferencyjnych czy diadynamików, elektrostymulacji TENS, ciepłolecznictwa, krioterapii oraz laseroterapii.

W przypadku ustąpienia silnego bólu i stanu ostrego zaleca się skorzystać z masażu szyi, karku, pleców w okolicy łopatek i barków. 

Działania profilaktyczne w przypadku rwy barkowej

Ze względu na to, że wpływ na powstanie rwy mają głównie procesy zwyrodnieniowe, nie da się w 100% zapobiec wystąpieniu schorzeniu. Jednakże są pewne wytyczne dzięki, którym można sprawić, aby specjalnie nie powodować samoistnie powstaniu rwy oraz, aby procesy zwyrodnieniowe znacznie spowolnić i opóźnić.

Do działań profilaktycznych, aby nie dopuścić do rwy barkowej czy kulszowej oraz stosowane po zakończeniu leczenia zalicza się:

• Zachowanie optymalnej masy ciała, a każdą znaczną nadwagę redukować.
• Ograniczenie do minimum używania przedmiotów wibrujących, które wstrząsają ciałem.
• Prowadzenie aktywnego trybu życia. Warto pamiętać o regularnym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających cały korpus mięśniowy oraz włączanie do aktywności aerobów. Są to specjalne treningi, które polegają na zwiększonej wymianie tlenowej, co uzyskamy dzięki jeździe na rowerze, bieganiu czy wykonywaniu pospolitych pompek lub brzuszków. 
• Regularne rozciąganie mięśni w celu niwelowania nadmiernego napięcia mięśni, które mogłyby prowadzić do ucisku korzeni nerwowych.
• W przypadku treningów z podnoszeniem ciężarów, należy zwrócić uwagę, aby poprawnie wykonywać zarówno ruch, jak i samo podniesienie.
• W przypadku pracy siedzącej robienie 5-minutowych przerw na rozluźnienie zmęczonych mięśni i rozprostowania ciała.
• Wprowadzenie zrównoważonego i zbilansowanego sposobu odżywiania się, w którym nie brakuje owoców, warzyw i witamin zwłaszcza z grupy B, D, A i C.