Niedoczynność tarczycy

Co to jest niedoczynność tarczycy i kogo najczęściej dotyka?

Niedoczynność tarczycy to nie jeden objaw, a cała grupa problemów które z niej wynikają. Pojawiają się one wtedy, gdy w naszym organizmie zaczyna brakować jej hormonów.

W tej sytuacji dochodzi do spowolnienia prawie wszystkich procesów w naszym ciele. W efekcie daje to szereg, czasami nawet bardzo dokuczliwych objawów.

Zaburzenia te występują 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a dodatkowo liczba zachorowań zwiększa się wraz z wiekiem.

Krótki wstęp na temat budowy i działania tarczycy.

Tarczyca znajduje się na szyi tuż pod krtanią. Składa się z dwóch płatów połączonych tzw. węziną.

Zalicza się ją do gruczołów wydzielania wewnętrznego. Oznacza to, że hormony które produkuje uwalniane są do krwi, z którą transportowane są po naszym ciele. Wpływają one na większość funkcji w naszym ciele.

Jakie są przyczyny niedoczynności tarczycy?

Żeby dobrze zrozumieć z czym mamy do czynienia, należy podzielić przyczyny problemów z tarczycą na te, które dotyczą jej bezpośrednio, oraz takie które wpływają na jej działanie przez inne części organizmu.

Bezpośrednie przyczyny niedoczynność tarczycy:

• Choroba Hashimoto (Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy) – Jest to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Główną jej przyczyną są zaburzania odpornościowe zależne od białych krwinek, oraz w nieco mniejszym stopniu przeciwciała przeciwko tarczycy. Doprowadzają one do jej uszkodzenia i nieprawidłowego działania.
• Podostre zapalenie tarczycy (Choroba de Querveina) – Jest to choroba poprzedzona najczęściej infekcją górnych dróg oddechowych i prawdopodobnie ma związek z wirusem grypy, odry czy świnki. Początkowo dochodzi do intensywnego niszczenia komórek tarczycy. W związku z tym do krwi uwalniają się duże ilości hormonów. Wiąże się to początkowo z nadczynnością tarczycy, która stopniowo przechodzi w niedoczynność.
• Napromienianie okolicy szyi z powodu leczenia onkologicznego (np. rak piersi) – Mimo że naświetlania nie obejmują bezpośrednio tarczycy, to w perspektywie kilku lat mogą przyczynić się do rozwoju niedoczynności. Jest to spowodowane jej uszkodzeniem przez radioterapie.
• Nieprawidłowe stężenia jodu – Jod jest niezbędnym składnikiem w tworzeniu hormonów tarczycy. Jego długotrwały niedobór doprowadza do wyczerpania jego zapasów w organizmie i powoduje zmniejszoną produkcje hormonów tarczycy. Jego nadmiar z kolei unieczynnia enzymy odpowiedzialne za wbudowywanie go do tyrozyny (jej najważniejszy hormon), tym samym hamując jej produkcję.

Wtórna niedoczynność tarczycy:

Jest zdecydowanie rzadsza i spowodowana zaburzeniami funkcjonowania przysadki mózgowej (część mózgu), która to decyduje o tym jak intensywnie ma „pracować” tarczyca.

Głównym hormonem, do którego zmniejszenia produkcji dochodzi w przysadce jest

tyreotropina (TSH), mająca pobudzający wpływ na produkcję hormonów przez tarczycę.

Przyczyny zaburzenia funkcjonowania przysadki to m.in.:

• guzy tej okolicy;
• poporodowa martwica przysadki;
• urazy okolicy czołowej;
• choroby zapalne i naciekowe, np. Sarkoidoza;
• stan po operacjach neurochirurgicznych, czy leczeniu radiologicznym w tej okolicy;

Jak niedoczynność tarczycy wpływa na nasz organizm?

Hormony tarczycy mają wpływ na większość funkcji naszego organizmu. Zaburzenia w ich produkcji będą miały szereg objawów ze strony naszego ciała.

Pojawiające się problemy są spowodowane zwolnieniem tempa przemian metabolicznych w komórkach. Mogą one dotyczyć upośledzenia funkcji intelektualnych takich jak np. zmniejszenie zdolności do skupiania uwagi, zaburzenia pamięci, czy senność i ogólne spowolnienie.

Inne objawy, które mogą wystąpić to przyrost masy ciała, zimna, blada skóra z tendencją do nadmiernego złuszczania, suche i łamliwe włosy. W zakresie układu sercowo-naczyniowego obserwuje się zwolnienie akcji serca, oraz tendencję do obniżonego ciśnienia tętniczego krwi. Dochodzi również do spowolnienia pracy jelit i mogą pojawić się masywne zaparcia.

Pojawia się niedokrwistość, wzrost stężenia cholesterolu, czy spadek stężenia sodu we krwi.

Niedoczynność tarczycy a zajście w ciążę

Zmniejszone stężenie hormonów tarczycy doprowadza do całego szeregu zmian, które mają wpływ na trudnością w zajściu w ciąże, jak również komplikują jej przebieg. Przez problemy z tarczycą rośnie poziom prolaktyny. Jest to hormon, który w nadmiarze wpływa na nieprawidłowy przebieg miesiączki,w konsekwencji powoduje znaczne utrudnienie, lub nawet uniemożliwia zajście w ciążę.

Jak rozpoznajemy i leczymy niedoczynność tarczycy?

W podstawowych badaniach laboratoryjnych stosuje się ocenę stężenia TSH, którego wartość u osób zdrowych powinna znajdować się w zakresie 0,4-4 mIU/l, natomiast wartości powyżej tego zakresu mogą świadczyć o chorobie.

Ważne jest również oznaczenie hormonów produkowanych przez tarczycę, których to właśnie obniżone stężenie jest powodem wzrostu wcześniej wspomnianego TSH. Warto jest również oznaczyć poziom przeciwciał anty-Tg i anty-TPO w kierunku Choroby Hashimoto.

Nie bez znaczenia jest również szereg współwystępujących objawów, które pozwalają wysnuć podejrzenie choroby i obrać prawidłową ścieżkę diagnostyczną.

Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się na codziennym przyjmowaniu leków zawierających tyroksynę. Ilość leku musi być tak dobrana, aby w badaniach kontrolnych stężenie TSH znajdowało się w zakresie 0,4-2,5 mIU/l.

Czasami jednak zdarza się, że przy ustalaniu dawkowania może zostać wywołana tzw. farmakologiczna nadczynność tarczycy. Oznacza to, że ilość leku jest za duża w stosunku do zapotrzebowania naszego organizmu i wtedy należy ją zmniejszyć. Przy doborze odpowiedniej dawki należy oznaczać stężenie TSH co 4-6 tygodni, aby dać organizmowi czas na dostosowanie się do leczenia. Na podstawie wyników lekarz zdecyduje, czy dana dawka jest dla nas idealna, czy trzeba ją zmienić.

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem niedoczynności tarczycy?

Specjalistą do którego należy udać się w tej sytuacji jest endokrynolog. Zajmuje się on leczeniem chorób ogólnie związanych z zaburzeniami hormonalnymi.

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, w pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Po przeprowadzeniu wywiadu powinien on wykonać podstawowe badania, a jeśli ich wyniki będą niepokojące, może on wystawić nam skierowanie do odpowiedniego specjalisty.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.