Nadciśnienie tętnicze

Co to jest nadciśnienie tętnicze i co je powoduje?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która często długo pozostaje bezobjawowa. Niestety może mieć to fatalne skutki dla organizmu.

Ciśnienie tętnicze krwi jest jednym z wykładników stanu ogólnego człowieka. Jest wytwarzane przez pracę serca i napięcie ściany naczyń krwionośnych. Składa się z dwóch elementów: ciśnienia skurczowego i ciśnienia rozkurczowego. Ciśnienie skurczowe odwzorowuje z jaką siłą serce pompuje krew, a ciśnienie rozkurczowe pokazuje jak bardzo napięte są naczynia, przez które serce tłoczy krew. Wartość ciśnienia tętniczego krwi podaje się w milimetrach słupach rtęci (mmHg). Każdy człowiek ma inne ciśnienie krwi, w zależności od jego budowy, zdrowia, emocji, aktualnie wykonywanej czynności (oglądanie telewizji, wchodzenie po schodach). Przyjęto uznawać prawidłowe wartości ciśnienia za takie które nie przekraczają 140 mmHg ciśnienia skurczowego i 90 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Przy czym wartości te tyczą się pomiarów wykonanych w gabinecie lekarskim. W pomiarach domowych prawidłowe ciśnienie tętnicze powinno być ≤135/85 mmHg.

Kiedy możemy mówić o nadciśnieniu tętniczym?

Gdy któraś z tych składowych będzie wyższa niż podane wartości rozpoznawana jest właśnie ta choroba.
Jak mierzy się ciśnienie tętnicze? Badanie to polega na założeniu na rękę specjalnego mankietu do pomiaru. Pompując go, lekarz lub pielęgniarka przykłada stetoskop nad zaciskające się, pod wpływem powietrza w mankiecie, naczynia. Następnie wypuszcza się powietrze z mankietu, uwalniając uciśnięte naczynie. Jednocześnie cały czas trzeba korzystać ze specjalnego urządzenia nazywanego stetoskopem. Godnym uwagi jest fakt, iż dostępne są również aparaty, dzięki którym ciśnienie można zmierzyć samodzielnie w domu.

Jak powstaje nadciśnienie tętnicze?

Przyczyny tej choroby można podzielić na pierwotne i wtórne. Oznacza to, że może pojawić się samoistnie albo być następstwem innej choroby. Najczęściej mamy do czynienia z nadciśnieniem pierwotnym – stanowi ono aż 95% przypadków tej choroby. Kto może chorować na nadciśnienie tętnicze pierwotne? Są to osoby, które posiadają następujące czynniki ryzyka:

• zwiększoną ilości soli w żywności
• brak aktywności fizycznej
• otyłość
• narażenie na działanie stresu

Nadciśnienie tętnicze wtórne stanowi 5% przypadków. Przyczynami wtórnymi nadciśnienia tętniczego są: spowodowane:

• choroby nerek
• komplikacje w trakcie ciąży
• choroby dużych naczyń krwionośnych
• oparzenia
• duże operacje
• choroby endokrynologiczne
• przewodnienie organizmu
• choroby neurologiczne
• niektóre leki.

W przeciwieństwie do nadciśnienia pierwotnego, nadciśnienie wtórne jest stanem zdecydowanie częściej występującym u dzieci niż u dorosłych.

Objawy

Jakie dolegliwości może wywołać nadciśnienie tętnicze?

Najczęściej nie daje żadnych objawów. Mogą pojawić się:
• Bóle głowy
• Zaburzenia snu
• Szybkie męczenie się
W ten sposób łatwo jest przeoczyć tę chorobę. Jeśli jest nierozpoznana, nieleczona i trwa długo, to dopiero wtedy może objawiać się, gdy zdąży wyrządzić szkody w organizmie. Uszkadza serce, naczynia krwionośne, mózg, oczy i nerki. Może doprowadzić w ten sposób do nieodwracalnych zmian:
• zawału serca i zmniejszenia sprawności fizycznej
• udaru mózgu i uniemożliwienia poruszania się
• uszkodzenia oka i ślepoty
• niewydolności nerek i konieczności przeszczepu
A w ostateczności nawet śmierci.

Rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego stawia się na podstawie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. Może być ono wykonane w gabinecie lekarskim, przez wykwalifikowaną osobę podobnie przez pacjenta samodzielnie w domu. Uzyskanie wartości większych niż 140/90 mmHg sugeruje rozpoznanie choroby i jest niewątpliwie powodem do potwierdzenia diagnozy i poszukiwania szkód jakie zdążyła wyrządzić za pomocą innych badań. Służą do tego badania krwi jak i badania obrazowe. Z pewnością pomogą one ustalić, czy nadciśnienia ma przyczynę pierwotną, czy wtórną. Dzięki nim lekarz będzie mógł też przekazać pacjentowi czy w okresie, kiedy nie wiedział on o chorobie, zdążyła ona uszkodzić jakieś narządy. Czasem może być konieczne skierowanie na badania do szpitala. Postać wtórna nadciśnienia z reguły zostaje wyleczona wraz z usunięciem jego przyczyny. Czasem jednak nie zawsze jest to możliwe. Reasumując to lekarz ustala czy pacjentowi należy przepisać leki, czy może on sam próbować obniżyć ciśnienie.

W jaki sposób można się leczyć bez leków?

Z pewnością trzeba wyeliminować te czynniki ryzyka, które mogły się przyczynić do rozwoju choroby oraz odmówić sobie pewnych nałogów. Potocznie nazywa się to modyfikacją stylu życia. Polega ona na:
• Zmniejszeniu nadwagi i utrzymywaniu prawidłowej masy ciała
To czy mamy nadwagę czy nie powinny nam podpowiedzieć dwa pomiary. Pierwszym z nich jest zmierzenie obwodu talii (obszar pomiędzy końcem żeber, a początkiem miednicy) za pomocą taśmy krawieckiej. Powinien on wynosić poniżej 80 cm u kobiet, a u mężczyzn poniżej 94 cm. Drugim sposobem jest zmierzenie swojego BMI. Polega to na zmierzeniu swojego zważeniu się (X kilogramów) i zmierzeniu swojego wzrostu (Y metrów). Następnie wykonuje się działanie matematyczne X/Y2. W wypadku gdy otrzymana wartość wynosi ponad 25 kg/m2, należy dążyć do jej obniżenia.

Można to osiągnąć poprzez niżej podane zabiegi.

• Stosowaniu diety śródziemnomorskiej
Skład pokarmów jaki przyrządzamy do zjedzenia powinien głównie opierać się na: zbożach pełnoziarnistych, warzywach, owocach, roślinach strączkowych, orzechach oraz zdrowych tłuszczach zawartych w oliwie z oliwek. Dwa razy w tygodniu powinno zjadać się ryby lub owoce morza, okazjonalnie drób, jajka, nabiał. Należy unikać czerwonego mięsa i słodyczy.
• Zmniejszeniu spożycia sodu
Można to osiągnąć poprzez ograniczenie dosalania potraw. Lekarze zalecają, aby dziennie spożywać mniej niż 5 g soli
• Ograniczeniu spożycia alkoholu
Mężczyźni powinni spożywać mniej niż jedno piwo, jedna lampka wina, jeden kieliszek wódki dziennie. Kobiety powinny spożywać o połowę mniej.
• Uprawianiu sportu
Należy uprawiać ćwiczenia o umiarkowanej intensywności takie jak: jazda na rowerze, pływanie w basenie, marsz przez co najmniej pół godziny 5-7 dni w tygodniu
• Zaprzestaniu palenia papierosów

Czy można zrobić coś więcej?

Należy pamiętać, że przyjmując leki, również należy stosować się do tych wskazówek. Trzeba pamiętać, że w trakcie leczenia należy kontrolować swoje ciśnienie tętnicze przy pomocy samodzielnych pomiarów w domu. Jak mierzyć ciśnienie w domu?
• Wykorzystując aparat do samoobsługi
• Robić pomiary dwa razy dziennie – rano i wieczorem
• Przed przyjęciem leków
• Przed posiłkiem
Wyniki należy zapisywać w osobnym zeszycie, aby móc umożliwić lekarzowi wgląd w wartości ciśnienia w domu. Umożliwi to lepszą kontrolę leczenia i ewentualną jego zmianę.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.