Liszaj płaski

Czym jest liszaj płaski?

Jest to choroba, którą charakteryzuje występowanie na skórze, jak również na błonach śluzowych (w szczególności w jamie ustnej), zmian w formie czerwonych grudek. Zmianom tym może towarzyszyć świąd. Choroba ta dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Chorują najczęściej osoby pomiędzy 30. a 60. rokiem życia.

Jest to choroba niezakaźna – a zatem nie można się nią zarazić.

Dlaczego powstaje liszaj płaski?

Istnieje wiele czynników, które przyczyniają się do powstawania tej choroby. Wśród nich wymienia się przede wszystkim:

• czynniki genetyczne,
• nieprawidłowe działanie układu immunologicznego (choroba ta często współwystępuje u osób, u których zdiagnozowana została jakaś inna choroba autoimmunologiczna, np.: bielactwo, cukrzyca, toczeń układowy, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby),
• środowiskowe, np. silny stres, wstrząs psychiczny.

Jak wygląda liszaj płaski?

Zmiany skórne są charakterystyczne. Mają one formę:

• grudek o kolorze sinofioletowym,
• są płaskie,
• wieloboczne,
• o średnicy od 1 – 3 mm,
• na ich powierzchni można dopatrzeć się białej siateczki,
• grudki czasem układać się mogą „pod linijkę”,
• zmianom tym towarzyszy świąd.

Typowe miejsca, w których najczęściej występują zmiany to:

• wewnętrzna strona przedramion,
• okolice nadgarstków,
• grzbiety stóp,
• przednia powierzchnia podudzi,
• okolice narządów płciowych,
• tułów,
• paznokcie – tu chorobę charakteryzuje występowanie podłużnych bruzd na płytkach paznokcia. Zmiana najczęściej dotyczy pojedynczych płytek paznokci.

Choroba ta występować może także w jamie ustnej. Występuje najczęściej po wewnętrznej stronie policzków i wzdłuż linii zgryzu. Grudki tworzą tu delikatną siateczkę i mają mleczne zabarwienie.

Występuje kilkanaście odmian tej choroby, m.in.:

• brodawkujący – występuje najczęściej na skórze stóp,
• barwnikowy – zmiany chorobowe charakteryzuje ciemny kolor,
• mieszkowy – choroba obejmuje owłosioną skórę głowy,
• dłoni i stóp.

Kto leczy liszaja płaskiego?

Chorobę tę leczy lekarz dermatolog. Jeśli istnieje podejrzenie, że objawy z jakimi się zmagamy mogą sygnalizować tę chorobę, należy umówić się na wizytę do lekarza dermatologa, który postawi właściwą diagnozę.

Jak lekarz diagnozuje liszaja płaskiego?

Lekarz dermatolog pomaga złagodzić objawy choroby. Choroba ta niestety nie jest łatwa w leczeniu. W leczeniu stosuje się najczęściej preparaty, które mają na celu spłaszczenie zmian chorobowych oraz zlikwidowanie świądu. W niektórych przypadkach konieczne może się okazać zastosowanie doustnych leków. Przy bardzo rozległych zmianach zastosowanie może mieć również leczenie fototerapią przy pomocy promieniowania UVB.

Liszaja płaskiego w jamie ustnej leczyć można preparatami stosowanymi miejscowo o działaniu przeciwzapalnym.

Choroba ta u większości chorych ustępuje samoistnie w ciągu dwóch lat.

Przyczyny tej choroby do końca nie są poznane a formy, jakie przybiera dostarcza wielu niespodzianek, stąd wskazana jest stała obserwacja zmian. W naszym centrum medycznym mamy kilku doświadczonych dermatologów, którzy starannie dobiorą odpowiednią dla Państwa metodę leczenia.

Liszaj płaski – jak wyleczyć?

Leczenie liszaja płaskiego jest dobierane indywidualnie przez dermatologa i ma charakter objawowy. Obejmuje ono zarówno metody miejscowe, jak i ogólnoustrojowe.

Leczenie miejscowe
Najczęściej stosuje się glikokortykosteroidy w postaci maści i kremów. Mają one na celu złagodzenie świądu, redukcję stanu zapalnego oraz spłaszczenie wykwitów. Preparaty sterydowe mogą być stosowane w połączeniu z zamkniętymi opatrunkami, co zwiększa skuteczność ich działania.

W przypadku liszaja jamy ustnej stosuje się żele lub płukanki zawierające lidokainę bądź benzydaminę, które łagodzą ból i zmniejszają dyskomfort.

Leczenie ogólnoustrojowe
W cięższych przypadkach choroby lub gdy leczenie miejscowe okazuje się niewystarczające, dermatolodzy sięgają po:

• Glikokortykosteroidy doustne lub w formie iniekcji w średnich dawkach, które działają przeciwzapalnie i immunosupresyjnie.
• Cyklosporynę – lek immunosupresyjny stosowany w przypadkach opornych na inne metody leczenia. Czasem stosuje się również mykofenolan mofetylu czy azatioprynę.
• Retinoidy – pochodne witaminy A, które wspierają regenerację skóry, ale wymagają szczególnej ostrożności u kobiet w ciąży lub planujących ciążę, ponieważ mogą powodować wady wrodzone u płodu. Występują w formie tabletek lub maści.

Do redukowania świądu wykorzystać można leki przeciwhistaminowe.

Fototerapia
Światło ultrafioletowe (PUVA) jest jedną z metod stosowanych w leczeniu liszaja płaskiego. Dzięki swoim właściwościom światło UV pomaga zmniejszyć stan zapalny i poprawić stan skóry. Warto jednak pamiętać, że w przypadku postaci barwnikowej liszaja płaskiego fototerapia może nasilać zmiany.

Leczenie liszaja płaskiego wymaga konsultacji dermatologicznej, jednak do domowych metod, które mogą wspierać terapię i łagodzić objawy, należą zimne okłady, łagodzące świąd i pieczenie, a także okłady z aloesu, które wspierają regenerację skóry i redukują stany zapalne.

W niektórych przypadkach zmiany skórne ustępują samoistnie. Niemniej jednak nieleczony liszaj płaski może prowadzić do powikłań, takich jak bolesne nadżerki czy blizny. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zmiany występują w obrębie błon śluzowych, może wzrosnąć ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. 

Liszaj płaski – czy jest zaraźliwy? 

Liszaj płaski to przewlekła choroba skóry i błon śluzowych, która często wzbudza obawy. Dobra wiadomość jest taka, że liszaj płaski nie jest zakaźny i nie przenosi się z jednej osoby na drugą.

Liszaj płaski to niezakaźna choroba skóry i błon śluzowych o przewlekłym charakterze. Chociaż dokładna przyczyna schorzenia nie jest znana, przypuszcza się, że ma ono podłoże autoimmunologiczne, co oznacza, że układ odpornościowy atakuje własne tkanki organizmu. Jest wynikiem wewnętrznych procesów organizmu, a nie działania drobnoustrojów, takich jak bakterie, wirusy czy grzyby. To odróżnia go od innych chorób skórnych, które mogą być przenoszone między ludźmi. Liszaj płaski ma więc charakter autoimmunologiczny i wynika z nadreaktywności układu odpornościowego, który błędnie atakuje zdrowe komórki skóry lub błon śluzowych.

W przeciwieństwie do liszajca zakaźnego, który jest wywoływany przez bakterie i może przenosić się przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub jej przedmiotami osobistymi, takimi jak ręczniki czy odzież, liszaj płaski nie jest chorobą zakaźną. Nie ma ryzyka zarażenia się liszajem płaskim przez dotyk, korzystanie z tych samych przedmiotów czy przebywanie w bliskim otoczeniu osoby chorej.

Liszaj płaski, choć uciążliwy, nie jest więc chorobą zakaźną i nie stanowi zagrożenia dla osób w otoczeniu chorego. Schorzenie to nie wymaga izolacji ani szczególnych środków ostrożności w kontaktach z innymi ludźmi. Świadomość tego faktu pozwala rozwiać wiele niepotrzebnych obaw i skupić się na wsparciu osoby dotkniętej tą przypadłością.

Jak wygląda liszaj płaski? 

Liszaj płaski to przewlekła choroba skóry i błon śluzowych, która objawia się charakterystycznymi zmianami, często powodującymi dokuczliwy świąd i uczucie dyskomfortu. Istnieje wiele wariantów liszaja płaskiego, które różnią się morfologią (czyli wyglądem) zmian i miejscem ich występowania.

Zmiany na skórze

Wykwitem podstawowym w liszaju płaskim są niewielkie, płaskie lub płasko-wyniosłe grudki o średnicy od kilku milimetrów do około 1 cm. Grudki mają błyszczącą powierzchnię i mogą przyjmować barwę różową, czerwonobrunatną lub czerwonofioletową. Na ich powierzchni widoczne są charakterystyczne białe linie, określane mianem siateczki Wickhama, które wynikają z przerostu warstwy ziarnistej naskórka. Pojedyncze grudki mogą zlewać się ze sobą.

Zmiany skórne często pojawiają się na nadgarstkach (od strony zginaczy), przedramionach, na brzuchu w okolicy pępka, dolnej części pleców, narządach płciowych, owłosionej skórze głowy, wewnętrznej powierzchni ud, przedniej powierzchni podudzi, grzbietach stóp oraz w okolicy stawów skokowych. Na twarzy występują rzadko. W aktywnej fazie choroby grudki mogą pojawiać się w linijnym układzie w miejscach urazów mechanicznych np. zadrapań, co określane jest jako objaw Koebnera.

Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów świąd, który występuje u większości pacjentów. Drapanie zmian przynosi jedynie chwilową ulgę i może prowadzić do rozwoju wtórnych infekcji, nadkażeń oraz zaostrzenia choroby.

Zmiany na błonach śluzowych

U około 50% chorych liszaj płaski występuje również na błonach śluzowych, najczęściej w jamie ustnej. Zmiany te przyjmują postać mlecznobiałych, drzewkowatych, linijnych lub obrączkowatych smug, które zazwyczaj lokalizują się na błonie śluzowej policzków wzdłuż linii zgryzu. Mogą pojawić się także na języku, podniebieniu czy czerwieni wargowej.

W niektórych przypadkach zmiany w jamie ustnej mają postać nadżerek lub pęcherzy, co może powodować ból, pieczenie i trudności podczas jedzenia (zwłaszcza gorącego, kwaśnego i pikantnego) czy mówienia. Wszystkie zmiany na błonach śluzowych są uważane za potencjalny stan przednowotworowy, zwiększający ryzyko rozwoju raka kolczystokomórkowego.

Zmiany na paznokciach

U około 10-15% pacjentów z liszajem płaskim obserwuje się zmiany w obrębie paznokci. Najczęściej są to:

• Podłużne bruzdowanie płytki paznokciowej.
• Ścieńczenie płytki paznokciowej lub fragmentacja paznokcia.
• Szorstkość paznokci.
• Odwarstwienie się płytki paznokciowej od łożyska (onycholiza).
• W ciężkich przypadkach całkowite spełzanie paznokcia.
  

Zmiany na owłosionej skórze głowy

Liszaj płaski może objawiać się na owłosionej skórze głowy jako charakterystyczne grudki zlokalizowane w okolicy mieszków włosowych, które mogą prowadzić do łysienia bliznowaciejącego – trwałej utraty włosów z towarzyszącym bliznowaceniem skóry.

Liszaj płaski – przyczyny 

Liszaj płaski to przewlekła choroba zapalna skóry i błon śluzowych, której przyczyny nie zostały jeszcze w pełni poznane. Badania wskazują, że może ona mieć związek z funkcjonowaniem układu immunologicznego oraz działaniem czynników zewnętrznych i wewnętrznych.

Podłoże autoimmunologiczne

Uważa się, że liszaj płaski może być wynikiem zaburzeń odpowiedzi immunologicznej organizmu. W jego przebiegu komórki układu odpornościowego, w szczególności limfocyty T, atakują własne komórki skóry i błon śluzowych, powodując charakterystyczne zmiany zapalne. Zjawisko atakowania własnego organizmu przez układ odpornościowy występuje również w innych chorobach autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca, bielactwo, łysienie plackowate, toczeń rumieniowaty układowy (SLE), miastenia, autoimmunologiczne zapalenie wątroby czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

U pacjentów po przeszczepach szpiku kostnego liszaj płaski może wystąpić w wyniku reakcji przeszczepu przeciwko gospodarzowi (GVHD).

Leki i substancje chemiczne

Zaobserwowano, że stosowanie niektórych leków może predysponować do rozwoju liszaja płaskiego. Należą do nich m.in.:

• sole arsenu i złota,
• penicylamina,
• metyldopa,
• chinina i jej pochodne,
• leki przeciwgruźlicze,
• beta-blokery,
• diuretyki tiazydowe,
• kwas paraaminosalicylowy (PAS).

Ponadto, narażenie na substancje chemiczne, takie jak metale ciężkie, również może przyczyniać się do rozwoju choroby.

Infekcje wirusowe

Badania sugerują związek między liszajem płaskim a wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV). U osób zakażonych HCV liszaj płaski występuje nawet 2,5–4,5 razy częściej niż w populacji ogólnej.

Stres i czynniki emocjonalne

Silny stres, przewlekłe napięcie emocjonalne i niepokój są często wskazywane jako czynniki, które mogą nasilać objawy lub zwiększać ryzyko wystąpienia liszaja płaskiego. Szczególnie w przypadku liszaja płaskiego jamy ustnej stres odgrywa istotną rolę w patogenezie choroby.

Liszaj płaski mieszkowy – jak zatrzymać postęp choroby? 

Liszaj płaski mieszkowy to choroba, która prowadzi do pierwotnego łysienia bliznowaciejącego. Zastąpienie mieszków włosowych tkanką łączną uniemożliwia odrost włosów, dlatego kluczowe jest jak najszybsze rozpoznanie i wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do trwałych uszkodzeń.

Terapia liszaja płaskiego mieszkowego ma na celu zatrzymanie postępu choroby, redukcję stanu zapalnego, świądu i pieczenia oraz wczesne wspomaganie odrostu włosów w przypadku zachowania aktywnych mieszków włosowych.

Skuteczna terapia rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego, badania przedmiotowego, trichoskopii (badania skóry głowy) oraz, w niektórych przypadkach, badania histopatologicznego. Diagnostyka pozwala ocenić stan skóry i stopień zaawansowania choroby.

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia w leczeniu liszaja płaskiego mieszkowego opiera się na stosowaniu środków, które mają na celu zahamowanie procesu zapalnego i zmniejszenie aktywności choroby. Kluczową rolę odgrywają tutaj glikokortykosteroidy podawane doustnie lub doogniskowo. Na zmiany skórne mogą być stosowane miejscowo preparaty w postaci kremów lub maści, które pomagają złagodzić stan zapalny i zmniejszyć świąd.

W bardziej zaawansowanych stadiach choroby skuteczne okazuje się połączenie glikokortykosteroidów z lekami immunosupresyjnymi, takimi jak cyklosporyna czy metotreksat. Cyklosporyna działa poprzez tłumienie nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, która jest kluczowa w rozwoju choroby. Również metotreksat, znany ze swojego działania przeciwzapalnego i immunosupresyjnego, znajduje zastosowanie w przypadkach opornych na inne formy leczenia.

Retinoidy, takie jak acytretyna czy izotretynoina, są szczególnie przydatne u pacjentów, u których choroba przebiega z nasilonym złuszczaniem okołomieszkowym. Ich działanie polega na regulacji procesów keratynizacji skóry i zmniejszeniu stanu zapalnego.

Coraz więcej uwagi poświęca się nowoczesnym terapiom, takim jak inhibitory JAK, na przykład tofacytynib i baricytynib. Te innowacyjne leki działają na poziomie molekularnym, modulując szlaki sygnałowe interleukin i interferonów, które odgrywają kluczową rolę w procesie zapalnym. Chociaż badania nad ich skutecznością są wciąż w toku, dotychczasowe wyniki wskazują na obiecujące efekty, zwłaszcza u pacjentów opornych na standardowe leczenie.

Zabiegi wspomagające
Farmakoterapię można łączyć z zabiegami wspomagającymi, które dodatkowo poprawiają efekty leczenia. Fototerapia LED, wykorzystująca światło o różnej długości fali, ma działanie przeciwzapalne i stymulujące. Niebieskie światło pomaga łagodzić podrażnienia i zmniejszać stan zapalny, natomiast czerwone wspiera regenerację mieszków włosowych i mikrokrążenie. W początkowych stadiach choroby mogą wspierać procesy regeneracyjne zabiegi takie jak mezoterapia igłowa czy iniekcje osocza bogatopłytkowego.

Pielęgnacja i styl życia
Codzienna pielęgnacja skóry głowy jest niezwykle istotna w leczeniu liszaja płaskiego mieszkowego. Warto stosować delikatne, nawilżające preparaty oparte na naturalnych składnikach, takich jak olejki eteryczne i ekstrakty roślinne. Pacjenci powinni unikać kosmetyków zawierających silne detergenty i substancje drażniące, które mogą nasilać podrażnienia skóry.

Pomocną rolę w terapii odgrywa również styl życia. Ze względu na autoimmunologiczny charakter choroby ważne są regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu i zapewnienie odpowiedniej ilości snu.

Interwencja chirurgiczna – ostateczne rozwiązanie
W przypadku znacznie zaawansowanej choroby, kiedy doszło już do zbliznowacenia mieszków włosowych, a tradycyjne metody leczenia nie przynoszą efektów, można rozważyć interwencję chirurgiczną. Zabiegi takie jak przeszczep włosów, płaty owłosionej skóry czy usunięcie chorej tkanki i naciągnięcie na jej miejsce zdrowej skóry są stosowane w szczególnych przypadkach. Chociaż nie przywrócą naturalnej funkcji mieszków włosowych, mogą poprawić estetykę i komfort pacjenta.

Leczenie liszaja płaskiego mieszkowego wymaga więc złożonego podejścia, łączącego farmakoterapię, zabiegi wspomagające i odpowiednią pielęgnację skóry. Należy zaznaczyć, że żadna terapia nie doprowadzi do odrostu włosów w przypadku zbliznowacenia mieszków włosowych, a leczenie nakierowane jest przede wszystkim na zatrzymanie postępów choroby oraz złagodzenie objawów, takich jak świąd i pieczenie skóry. Kluczowe znaczenie ma wczesna diagnoza i systematyczna współpraca z dermatologiem i trychologiem, aby skutecznie zatrzymać postęp choroby i ochronić mieszki włosowe przed trwałym uszkodzeniem.

Liszaj płaski – czerwone, nieswędzące plamy na ciele?

Liszaj płaski to przewlekła choroba zapalna skóry i błon śluzowych, która może przybierać rozmaite formy i pojawiać się w różnych lokalizacjach. Zmiany skórne towarzyszące tej chorobie w większości przypadków wywołują świąd, dotykający około 80% pacjentów. Zdarzyć się więc mogą przypadki, w których zmiany nie powodują swędzenia.

Zmiany skórne w liszaju płaskim często przybierają postać płaskich lub płasko-wyniosłych grudek w kolorze różową, czerwonawą, czerwonobrunatną lub czerwonofioletową. Powierzchnia zmian jest błyszcząca, a na jej szczycie można dostrzec delikatną siateczkę białych linii – tzw. siateczkę Wickhama. Plamy i grudki mogą zlewać się, tworząc większe, wyraźnie odgraniczone obszary. Typowe lokalizacje zmian to wewnętrzne powierzchnie nadgarstków, przedramiona, grzbiety stóp, przednia powierzchnia podudzi czy okolice pępka i narządów płciowych.

Liszaj płaski jamy ustnej 

Liszaj płaski jamy ustnej to choroba, która objawia się zmianami na błonie śluzowej jamy ustnej i najczęściej dotyka policzków, języka, dziąseł oraz czerwieni wargowej. Choroba może przebiegać bezobjawowo, ale w wielu przypadkach powoduje dyskomfort, a nawet silny ból, szczególnie w postaciach nadżerkowych.

Choć dokładne przyczyny choroby nie są znane, podejrzewa się, że jej rozwój może być związany z zaburzeniami autoimmunologicznymi, przewlekłym stresem, infekcjami wirusowymi, stosowaniem niektórych leków, takich jak np. środki przeciwbólowe i beta-blokery, czy alergią kontaktową na materiały dentystyczne (np. amalgamat).

Najbardziej charakterystycznymi zmianami w liszaju płaskim jamy ustnej są białe, koronkowe wzory, znane jako prążki Wickhama. Mogą one występować samodzielnie lub z towarzyszącymi bolesnymi nadżerkami. W postaci erozyjnej zmiany są szczególnie dokuczliwe, powodując pieczenie, ból i trudności w spożywaniu pikantnych, kwaśnych czy gorących potraw. Zmiany te mogą być również przyczyną dyskomfortu podczas codziennej higieny jamy ustnej oraz mówienia.

W postaciach mniej zaawansowanych zmiany mogą być łagodne, ograniczające się do subtelnych białych wzorów, które nie powodują bólu. Jednak każda forma liszaja płaskiego jamy ustnej wymaga zwrócenia na nią uwagi, ponieważ zmiany te są uznawane za stan przedrakowy.

Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu klinicznym, w trakcie którego dermatolog ocenia charakterystyczne zmiany na błonie śluzowej. Aby potwierdzić diagnozę, często wykonuje się biopsję, która pozwala na dokładną analizę histopatologiczną. W niektórych przypadkach konieczne są także badania krwi, mające na celu wykluczenie innych chorób autoimmunologicznych lub infekcji wirusowych.

Leczenie liszaja płaskiego jamy ustnej

Celem leczenia liszaja płaskiego jamy ustnej jest złagodzenie objawów oraz zapobieganie potencjalnym powikłaniom, w tym transformacji nowotworowej.

Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo są podstawowym narzędziem terapeutycznym w leczeniu liszaja płaskiego jamy ustnej. Preparaty w postaci żeli, past lub płynów do płukania jamy ustnej są stosowane bezpośrednio na zmiany. Pomagają one zmniejszyć stan zapalny i przywracają równowagę w układzie immunologicznym, przyczyniając się do redukcji bólu i pieczenia. Badania pokazują, że pacjenci preferują leki w postaci płynów do jamy ustnej ze
względu na łatwość stosowania i lepsze pokrycie zmienionych chorobowo obszarów.

W przypadkach cięższych zmian lub gdy terapia miejscowa jest niewystarczająca, stosuje się glikokortykosteroidy podawane doustnie. Leki te są skuteczne w redukcji nacieku zapalnego, ale ich długotrwałe stosowanie wymaga szczególnej ostrożności ze względu na ryzyko działań niepożądanych. Alternatywą są leki immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna, które również pomagają kontrolować nadmierną aktywność układu odpornościowego.

Ulgę mogą przynieść preparaty aloesowe oraz produkty na bazie zielonej herbaty, działając przeciwzapalnie i łagodząco.

W leczeniu nadżerek obiecujące wyniki przynosi stosowanie żelu z kwasem hialuronowym w postaci opatrunków adhezyjnych. Tworzy on ochronną barierę, zmniejsza ryzyko infekcji i wspomaga regenerację tkanek.

W leczeniu liszaja płaskiego jamy ustnej spore znaczenie ma również wyeliminowanie czynników drażniących. Pacjenci powinni unikać spożywania alkoholu, palenia tytoniu, a także pikantnych i kwaśnych potraw. Ważna jest również właściwa higiena jamy ustnej, z zastosowaniem łagodnych past i płynów do płukania, które nie podrażniają błony śluzowej.

Ryzyko nowotworu

Warto podkreślić, że liszaj płaski jamy ustnej jest zmianą przedrakową. Postać erozyjna liszaja płaskiego jamy ustnej, ze względu na przewlekły stan zapalny, niesie ryzyko transformacji do raka kolczystokomórkowego (squamous cel carcinoma, SCC). Szacuje się, że ryzyko to wynosi od 0,4% do 5%, w zależności od typu zmian i czynników ryzyka, takich jak długotrwałe drażnienie błony śluzowej przez źle dopasowane protezy, spożywanie alkoholu czy palenie papierosów. Z tego powodu pacjenci wymagają regularnej obserwacji przez lekarza, szczególnie w przypadku postaci erozyjnej, która wykazuje największy potencjał dysplastyczny oraz zmian, które nie ustępują mimo leczenia. W przypadku podejrzenia transformacji nowotworowej konieczne jest szybkie skierowanie pacjenta na odpowiednie badania diagnostyczne i wdrożenie leczenia.

Jaka maść na liszaj płaski? 

Liszaj płaski to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która powoduje zmiany skórne w postaci swędzących grudek. Aby złagodzić objawy, często stosuje się różne preparaty miejscowe, takie jak maści czy kremy. Dobór odpowiedniego preparatu zależy od nasilenia objawów, lokalizacji zmian oraz reakcji skóry na wcześniejsze terapie.

Do najczęściej stosowanych maści w leczeniu liszaja płaskiego należą:

• Maści i kremy z glikokortykosteroidami
  Glikokortykosteroidy to podstawowe leki stosowane w leczeniu liszaja płaskiego. Redukują stan zapalny, łagodzą świąd oraz zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk. Nakłada się je cienką warstwą na zmienioną chorobowo skórę raz lub dwa razy dziennie, zgodnie z zaleceniami lekarza. 
• Maści z retinoidami
  Retinoidy, będące pochodnymi witaminy A, wspierają regenerację skóry i zmniejszają widoczność zmian. Przyczyniają się do poprawy struktury skóry i produkcji kolagenu. Mogą być stosowane w postaci kremów lub maści. Retinoidy miejscowe, takie jak tretinoina, są skuteczne w łagodzeniu objawów liszaja płaskiego, zwłaszcza w przypadku zmian opornych na leczenie kortykosteroidami.

Uwaga! Retinoidy mogą powodować podrażnienia skóry, dlatego ich stosowanie należy konsultować z lekarzem.

• Preparaty nawilżające i regenerujące
  Produkty nawilżające i regenerujące wspomagają regenerację skóry, łagodzą podrażnienia i zapewniają odpowiednie nawilżenie. Emolienty są szczególnie pomocne w przypadku suchej, popękanej skóry wokół zmian. 

W przypadku wtórnego nadkażenia ran stosuje się dodatkowo preparaty przeciwgrzybicze bądź maści z antybiotykiem.

Liszaj płaski u dziecka 

Liszaj płaski to przewlekła choroba zapalna skóry, która rzadko występuje u dzieci. Schorzenie to charakteryzuje się pojawieniem zmian na skórze lub błonach śluzowych w postaci grudek. W większości przypadków nie pozostawia trwałych blizn. Niemniej jednak choroba może być uciążliwa z powodu świądu i dyskomfortu. Warto zaznaczyć, że liszaj płaski nie jest chorobą zakaźną i nie przenosi się przez kontakt z inną osobą.

Przyczyny i objawy liszaja płaskiego u dzieci

Dokładne przyczyny liszaja płaskiego nie są znane, uważa się, że mają one wieloczynnikowe podłoże. Choroba często współistnieje z innymi schorzeniami autoimmunologicznymi, takimi jak cukrzyca typu pierwszego czy autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Zauważono, że liszaj płaski może występować częściej u osób z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C. Liszaj płaski u dzieci bywa powikłaniem po ospie czy wszawicy. U dzieci podatnych genetycznie również czynniki takie jak infekcje, stres, alergeny kontaktowe czy przyjmowanie niektórych leków mogą uruchomić mechanizmy prowadzące do rozwoju choroby.

Podstawowym objawem liszaja płaskiego są kilkumilimetrowe grudki w kolorze różowym, czerwonawym, sinofioletowym lub brunatnym. Na ich powierzchni widoczne są białawe linie, zwane siateczką Wickhama. Zmianom skórnym często towarzyszy świąd, co może prowadzić do drapania, powstawania przeczosów i trudności w gojeniu.

Zmiany występują najczęściej na nadgarstkach, przedramionach, owłosionej skórze głowy, grzbietach stóp, udach, podudziach, w okolicy pępka i narządów płciowych. U dzieci rzadziej pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej i narządów płciowych, przybierając postać białych kropek lub linii. W jamie ustnej zmiany te mogą być bolesne i utrudniać przyjmowanie pokarmów, szczególnie kwaśnych, gorących i pikantnych.

Jeśli zmiany pojawią się w obrębie paznokci, obserwuje się ich szorstkość (trachyonychia), łamliwość, a czasem pękanie i osłabienie wzrostu płytki paznokciowej.

Leczenie liszaja płaskiego u dzieci

Leczenie liszaja płaskiego u dzieci dostosowane jest do stopnia nasilenia objawów.

Najczęściej stosuje się glikokortykosteroidy miejscowe, które zmniejszają stan zapalny i łagodzą świąd. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian lekarz może przepisać maści z retinoidami lub leczenie immunosupresyjne.

Regularne nawilżanie skóry emolientami i preparatami nawilżającymi pomaga zapobiegać przesuszeniu i łagodzi dyskomfort. W codziennej pielęgnacji skóry warto sięgać po delikatne preparaty do mycia, bez substancji drażniących. Ponadto, należy chronić skórę dziecka przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym i stosować kremy z filtrem UV.

W przypadku nasilonego świądu mogą przynieść ulgę chłodne okłady czy żele aloesowe.

Nieleczony liszaj płaski 

Liszaj płaski, choć często ustępuje samoistnie w ciągu dwóch lat u większości pacjentów, może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji zdrowotnych, jeśli zostanie zignorowany lub niewłaściwie leczony. Choroba ta ma charakter nawrotowy, a jej długotrwały przebieg może skutkować powikłaniami, które negatywnie wpływają na jakość życia pacjenta.

Do powikłań wynikających z nieleczenia liszaja płaskiego należą:

• Utrwalone zmiany skórne – w przypadku postaci skórnej na ciele mogą pozostać trwałe przebarwienia lub blizny. Jeśli liszaj obejmie owłosioną skórę głowy, może dojść do łysienia bliznowaciejącego, które jest nieodwracalne. 
• Zaburzenia wzrostu paznokci – nieleczony liszaj płaski może prowadzić do deformacji paznokci. 
• Powikłania w jamie ustnej – jeśli liszaj płaski zajmie błonę śluzową przełyku, mogą pojawić się trudności w przełykaniu. W ciężkich przypadkach może dojść do zwężenia przełyku, co powoduje trudności w przełykaniu. Ponadto, zmiany w jamie ustnej są uważane za stan przedrakowy, co zwiększa ryzyko rozwoju raka kolczystokomórkowego (squamous cel carcinoma, SCC). 
• Nieleczony liszaj płaski może prowadzić do bliznowacenia, włóknienia, a także zwężenia pochwy lub cewki moczowej, co utrudnia codzienne funkcjonowanie i życie seksualne.
   

• Zwiększone ryzyko nowotworów – nieleczony liszaj płaski zlokalizowany na błonie śluzowej, może prowadzić do transformacji zmian w raka kolczystokomórkowego.

• Nieleczone zmiany są podatne na rozwój wtórnych nadkażeń.

Zignorowanie objawów liszaja płaskiego lub próba leczenia wyłącznie metodami domowymi mogą przyczynić się do nasilenia choroby i zwiększenia ryzyka powikłań. Specjalistyczne leczenie dermatologiczne pozwala na kontrolowanie przebiegu choroby, złagodzenie objawów i zmniejszenie ryzyka komplikacji i trwałych uszkodzeń.

Liszaj płaski paznokci 

Liszaj płaski paznokci może dotknąć paznokcie zarówno u rąk, jak i stóp. Zmiany te występują u około 10–15% pacjentów i często prowadzą do znacznych zmian w wyglądzie oraz strukturze paznokci.

Liszaj płaski paznokci objawia się różnorodnymi zmianami, które mogą pojawiać się zarówno na pojedynczych paznokciach, jak i na wszystkich jednocześnie. Częściej zajęte są paznokcie rąk. Charakterystyczne są:

• Ścieńczenie płytki paznokciowej – paznokcie stają się delikatniejsze, cieńsze i bardziej podatne na uszkodzenia.
• Podłużne bruzdowanie – na powierzchni paznokci pojawiają się regularne rowki i linie, które zmieniają ich strukturę.
• Szorstkość i utrata przejrzystości – paznokcie mogą stać się matowe i nierówne w dotyku.
• Linijne pęknięcia i zgłębienia 
• Zmiana barwy – paznokcie stają się szarawe i matowe.
• Rogowacenie podpaznokciowe – nadmierne zgrubienia pod płytką paznokciową.
• Skrzydlik grzbietowy (pterygium) – fałd skórny z wału paznokciowego narastający na płytkę paznokciową, prowadzący do jej rozszczepienia.
• Spełzanie płytki paznokciowej (onycholiza) – całkowite oddzielenie się paznokcia od łożyska.

W zaawansowanych przypadkach dochodzi do całkowitej destrukcji paznokcia, który nie odrasta.

Podstawą leczenia liszaja płaskiego paznokci są glikokortykosteroidy, które można stosować w postaci iniekcji okołopaznokciowych, bezpośrednio w obszar zmieniony chorobowo. W przypadkach bardziej zaawansowanych lub gdy zmiany obejmują większy obszar, można zastosować glikokortykosteroidy podawane doustnie.

Bibliografia:

• Borba Filla, Jessica, and Andressa Fontanelli Fontanelli, and Michelle Antonette Brown, and Maria Angela, Naval Machado. „Leczenie objawowego liszaja płaskiego jamy ustnej: przegląd literatury”. Pol Otorhino Rev 5, 1 (2016): 30-35.
• Majewski, Sławomir; Rudnicka, Iwona; Pniewski, Tomasz. Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych. Red. . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018, 394 s. ISBN 978-83-200-5618-1
• Zalewska-Janowska, Anna; Błaszczyk, Honorata. Choroby skóry. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008, 181 s. ISBN 978-83-200-5836-9
• Współczesna dermatologia tom 1. Red. Rudnicka, Lidia; Olszewska, Małgorzata; Rakowska, Adriana; Sar-Pomian, Marta . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022, 374 s. ISBN 978-83-01-22653-4, doi: https://doi.org/10.53271/2022.033 
• Jabłońska, Stefania; Majewski, Sławomir. Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013, 528 s. ISBN 978-83-200-4707-3
• Wagner, G., Rose, C. & Sachse, M. M. Clinical variants of lichen planus. J Dtsch Dermatol Ges 11, 309–319 (2013).
• Moussa, A. et al. Treatment of lichen planopilaris with baricitinib: A retrospective study. Journal of the American Academy of Dermatology 87, 663–666 (2022).