Jałowa martwica kości występuje zarówno u dzieci jak i u dorosłych, z tym, że u tych młodszych znacznie częściej ze względu na niepołączone jeszcze naczynia krwionośne w różnych obszarach rosnących kości i niewystarczające ich odżywienie. Dodatkowo szczególnie ostrożni powinni być dorośli wykonujący prace związane z narażeniem na wibracje czy nagłe zmiany ciśnienia co prowadzi do częstych występowania mikrourazów, a to może spowodować jałową martwicę kości.
Spis treści:
Jałowa martwica kości – co to jest?
Są to grupy chorób, których wspólną cechą jest obumieranie tkanki kostnej lub jej fragmentów, a następnie pojawienie się martwicy. “Jałowe” oznacza, że martwice nie są związane z działaniem chorobotwórczych drobnoustrojów, tzn. bakterii, wirusów czy pasożytów, lecz z wieloma innymi czynnikami. Razem z postępowaniem choroby tkanki obumierają, a na ich miejsce pojawiają się nowe, lecz na skutek działania siły czy obciążeń często zdeformowane i dużo słabsze.
Przyczyny powstawania jałowych martwic kości
Główną przyczyną jest przede wszystkim zaburzenie ukrwienia jądra kostnienia kości, które szczególnie bierze się z:
- zatorów,
- urazów wszelakiego rodzaju,
- zakrzepów.
Dodatkowo na cały proces chorobowy wpływają takie czynniki jak:
- mikrourazy,
- gwałtowny wzrost kości, tzw. skok wzrostowy, szczególnie u chłopców,
- niedorozwój panewki stawu biodrowego u niemowląt,
- regularne picie alkoholu w dużych ilościach,
- leki, m.in. przeciwwirusowe, sterydowe, np. glikokortykosteroidy,
- hiperlipidemia/ zaburzenia metabolizmu tłuszczu → podwyższone stężenie tłuszczów,
- chemioterapia,
- choroby krwi (np. anemia sierpowata),
- choroby autoimmunologiczne, głównie reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy,
- choroba dekompresyjna (kesonowa).
Jałowe martwice kości → rodzaje chorób:
- w kończynie dolnej
- Perthesa → zajmuje głowę i szyjkę kości udowej
- Freiberga – Köhlera II → obejmuje głowę II, bądź rzadko kiedy III kości śródstopia
- Osgooda – Schlattera → dotyczy guzowatości kości piszczelowej
- Köhlera I → obejmuje kość łódkowatą w stopie
- Haglunda → dotyka nasady kości piętowej
- Königa → wpływ na tkankę kostno-chrzęstną kolana
- Blounta → następuje w obecności piszczeli szpotawej, ze względu na martwicę bliższej, przyśrodkowej części przynasady oraz nasady kości piszczelowej
- w kończynie górnej
- Kienböcka → tyczy się kości księżycowatej w nadgarstku
- Pannera → zajmuje głowę kości ramiennej
- Preisera → tyczy się kości łódeczkowatej w nadgarstku
- w kręgosłupie
- Scheuermanna → zajmuje płytki graniczne trzonów kręgów w kręgosłupie
Jakie są objawy?
Chory zwykle skarży się na dolegliwości bólowe w obrębie stawu, kości również tych sąsiednich, które zwiększają się w ciągu dnia, natomiast po wypoczynku ustępują. Dodatkowo w zależności od miejsca zmian chorobowych mogą pojawić się również:
- miejscowe obrzęki,
- miejscowe ocieplenie skóry,
- zaczerwienienie,
- unikanie wysiłku fizycznego,
- utykanie, ze względu na oszczędzanie chorej kończyny,
- chodzenie na palcach,
- bolesności po ucisku,
- ograniczenie ruchomości stawu zaatakowanego chorobą,
- chora noga szczuplejsza od drugiej, spowodowane zanikiem mięśniowym,
- krzywa postawa, ze względu na pochylenie miednicy i próby korzystania tylko z tej zdrowej kończyny,
- osłabienie siły ręki i utrudnione chwytanie,
- przykurcze mięśniowe,
- zaniki mięśniowe i w wyniku skrócenie kończyny,
- w zaawansowanym stadium choroby, nawet zniekształcenia kończyn,
- deformacje kości, co może doprowadzić do niepełnosprawności.
Jak rozpoznać jałową martwicę kości i do kogo się udać?
Jeśli zaobserwujemy obrzęk którejś kończyny wraz z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi, należy udać się do ortopedy lub pediatry – w przypadku dziecka, bądź do lekarza rodzinnego w przypadku osoby dorosłej. Pomoc dostaniemy również od lekarza internisty.
Specjalista przeprowadzi z nami szczegółowy wywiad, w którym zapyta nas o objawy, przyjmowane przez nas leki i ewentualnie przewlekłe choroby. Następnie lekarz zrobi podstawowe badanie rozpoznawcze, w celu sprawdzenia zmian wynikniętych nasilającą się chorobą.
Lekarz może wystawić skierowanie do ortopedy lub reumatologa (w zależności od wieku pacjenta), gdzie wykonamy dodatkowe badania, czyli:
- zdjęcie rentgenowskie,
- tomografia komputerowa,
- ultrasonograficzne (USG).
Jałowa martwica kości jest chorobą, w której zmiany są zauważalne w wyżej wymienionych badaniach obrazowych, lecz należy pamiętać, że nie zawsze tak jest, zwłaszcza w początkowym stadium choroby.
Pamiętajmy, im wcześniej udamy się do lekarza i choroba ta zostanie zdiagnozowana, tym mamy większą szansę na pełne wyleczenie, bez powikłań.
Jałowa martwica kości – leczenie, rehabilitacja
Gdy mamy już mamy pełne badania i lekarz zdiagnozował nam jałową martwicę kości przechodzimy do leczenia, które niestety może potrwać nawet kilkanaście miesięcy. Opiera się na zmniejszeniu obciążenia kończyny, w tym również stawu aby nowa, zdrowa tkanka kostna, nie uległa zniekształceniom i deformacjom. Ortopeda stosuje specjalne aparaty, wkładki czy wyciągi ortopedyczne, aby zachować pełne ruchy w stawie bez dolegliwości bólowych oraz przede wszystkim, aby nowa tkanka kostna nabrała prawidłowych kształtów. Dodatkowo dobrą metodą jest założenie gipsów ćwiczebnych, które świetnie pomogą w pracy z fizjoterapeutą.
Dostaniemy specjalny zestaw ćwiczeń oraz zabiegi fizykoterapeutyczne, które wykonywane pod okiem wykwalifikowanego fizjoterapeuty pomogą nam szybciej wrócić do pełnej sprawności i uporać się ograniczoną ruchomością w stawie, bólem czy przykurczami mięśni wywołanymi jałową martwicą kości.
Rzadko, lecz zdarza się, że lekarz zaleci ograniczenie aktywności fizycznej bądź tymczasowo unieruchamia kończynę. Natomiast w zaawansowanym przypadku będzie konieczne leczenie operacyjne, w którym zostanie nadany prawidłowy kształt kości lub stawu, aby przyspieszyć regenerację stawu bądź wstawienie drobnej protezy.
Podczas całego okresu leczenia, należy pamiętać, aby być pod opieką specjalisty, gdyż może to zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań podczas dodatkowych deformacji.
Co robić po zakończeniu leczenia?
Gdy nasze leczenie w przypadku choroby jałowej martwicy kości dobiegło końcowi, należy pamiętać o regularnych wizytach u ortopedy, w celu oceny sprawności i badań kontrolnych, aby choroba nie powróciła oraz aktywności fizycznej.
W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.
