Grypa

W momencie, gdy nastaje w przyrodzie jesień i przywykło się mówić, że “szykuje się do zimowego snu”. Mimo, iż na zewnątrz jest z jednej strony kolorowo, a z drugiej zimno i deszczowo w medycynie również nadchodzi pewien etap. Jest to czas zwiększonych kolejek u lekarzy rodzinnych i większej zachorowalności społeczeństwa. Dzieje się tak ze względu na to, że najczęściej nie ubiera się odpowiednio do pogody bądź ma się słabą odporność. W powietrzu “unosi się” mnóstwo bakterii i wirusów. Są one odpowiedzialne za powstawanie chorób układu oddechowego, jak przeziębień czy gryp. Jak rozpoznać czy to grypa, czy da się przed nią uchronić oraz co robić w momencie zachorowania na nią? Wszystkie niezbędne informacje w temacie grypy można znaleźć w poniższym artykule.

Układ oddechowy – krótkie podsumowanie, jak wygląda i za co odpowiada

Układ oddechowy zbudowany jest z dwóch dróg oddechowych – górnych i dolnych. Te pierwsze zbudowane są z jamy nosowej i gardła. Natomiast dolne składają się z krtani, tchawicy, oskrzelików i oskrzeli. W skład całego układu oddechowego wchodzi również ważny narząd wymiany gazowej, a mianowicie płuca.

Układ oddechowy pełni ogromną rolę w funkcjonowaniu złożonego organizmu, jakim jest ludzkie ciało. Odpowiada za sprawne pobieranie powietrza przez górne drogi oddechowe, a następnie ogrzanie go i oczyszczenie ze szkodliwych bądź zbędnych substancji. Następnie należy powietrze przetransportować przez dolne drogi oddechowe, aż do płuc, gdzie odbywa się wymiana gazowa. Tam w pęcherzykach płucnych dochodzi do pobierania tlenu przez krew, a oddania z naczyń krwionośnych dwutlenku węgla, jako niepotrzebnego produktu przemiany materii. Tlen jest bardzo ważny w pracy całego organizmu, gdyż bez niego każda komórka organizmu nie byłaby w stanie istnieć.

Czym tak naprawdę jest grypa?

Grypa jest chorobą zakaźną, czyli zaraźliwym schorzeniem układu oddechowego o ostrym charakterze. Powstaje przez wirusa grypy, który dostając się w głąb organizmu najpierw uszkadza komórki całych dróg oddechowych, zarówno górnych, jak i dolnych. Kolejnym etapem na drodze wirusa jest dostanie się do krwi i układu chłonnego, aby móc zainfekować inne narządy, organy i układy. Ważnym jest dodać, iż do zakażenia grypą dochodzi na drodze kropelkowej, inaczej mówiąc ślinę, czyli najczęściej poprzez kichanie czy kaszel.

Do zakażenia grypą dochodzi poprzez zainfekowanie organizmu wirusem, który w przypadku tej choroby dzieli się na trzy rodzaje.
Wirus typu A → jest to najczęstszy typ, który rozchodzi się dość szybko i prowadzi do ogłoszenia epidemii grypy wśród populacji.
Wirus typu B → ten typ jest znacznie mniej zaraźliwy niż poprzedni, a sam proces przebiegu choroby jest dużo łagodniejszy. Wirus grypy typu B rzadko prowadzi do epidemii.
Wirus typu C → jest najłagodniejszą formą grypy, lecz i najrzadszą.

Epidemiologia

Grypa jest dość popularną chorobą występującą często zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Najwięcej notowań zachorowań przypisuje się na zimę oraz wczesną wiosnę. Ze względu na swoją częstotliwość występowania nieraz przybiera postać epidemii bądź zakażeń masowych, przez co w ostatnim czasie dużą popularnością cieszą się szczepienia na właśnie tą jednostkę chorobową.

Jakie występują objawy przy grypie?

Należy pamiętać, iż mimo, że każdej chorobie przypisuje się specyficzne i jasno określone objawy, to każdy organizm jest inny i może przechodzić grypę nieco inaczej. Zazwyczaj podaje się za początek infekcji pierwsze 48 godzin od zakażenia, w którym występują typowe, jednakże o różnym stopniu nasilenia objawy kliniczne. Warto jednak pamiętać, że czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów może być dłuższy niż dwie doby, a sięgać nawet do kilku dni. Najczęstsze objawy to:

a)  bóle głowy, stawów i mięśni;
b)  gorączka – od 38 do nawet 41 stopni, a przy niej nocne poty i dreszcze;
c)  zmniejszone łaknienie;
d)  zmęczenie;
e)  osłabienie;
f)  złe samopoczucie;
g)  zwiększone pocenie się;
h)  zapalenie spojówek;
i)  biegunka bądź wymioty – głównie ma to miejsce u dzieci;
j)  dolegliwości bólowe gardła;
k)  suchy kaszel;
l)  uczucie drapania w gardle;
m)  kichanie.

Warto powiedzieć, że w przypadku gorączki pojawia się ona najczęściej w ciągu pierwszej doby od wystąpienia objawów i zazwyczaj ma charakter narastający, utrzymując się nawet do kilku dni. Jest to jeden z typowych dolegliwości rozpoznawczych grypy.

Drugim aspektem do dopowiedzenia jest kwestia ogólnych dolegliwości bólowych, które często dotykają całe ciało. Nieraz dzieje się tak, że typowe uczucie „połamania” występuje tuż po zakażeniu, lecz chwilę przed wszystkimi innymi symptomami. Zazwyczaj bóle mają charakter rozlany, które ciężko jest określić co do miejsca ich występowania oraz dokładnego scharakteryzowania, jakimi są naprawdę.

Czy grypa może dać powikłania?

Grypa, jak wiele innych jednostek chorobowych może prowadzić do powikłań. Wydarzyć się tak może z kilku powodów, gdy jest:

• nieleczona,
• leczona w niewłaściwy sposób,
• niedoleczona

Grupą społeczną, która musi uważać bardziej niż inni, to przede wszystkim osoby starsze i dzieci, głównie z tego względu, że u nich sam przebieg grypy jest znacznie cięższy niż u młodzieży czy dorosłych. Tym samym łatwiej u tych ludzi o powikłania. Większą uwagę na profilaktykę i zapobieganie zakażeniu wirusem grypy powinny kłaść osoby z przewlekłymi chorobami nerek, płuc, serca, zakażonych HIV czy cukrzycy.

Najczęstszymi występującymi powikłaniami zarówno w przebiegu grypy, jak i już po jej wystąpieniu, to:

a)  zakażenia bakteryjne:

• powodujące proces zapalny,
• zatok,
• nosa,
• uszu,
• oskrzeli bądź płuc;

b)  zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
c)  zapalenie mięśnia sercowego;
d)  zapalenie mózgu;
e)  grypa złośliwa – najczęściej z ostrym zapaleniem oskrzeli czy płuc.

Na każde wystąpienie powikłań należy niezwłocznie reagować i skonsultować się z lekarzem, gdyż należą one do niebezpiecznych dla zdrowia organizmu. W przypadku ciężkich powikłań koniecznym może być leczenie szpitalne. Jednakże przy chorobie, jaką jest grypa jakiekolwiek powikłania występują dość rzadko.

Co robić w przypadku zachorowania na grypę i jak ją zdiagnozować?

W sytuacji, gdy pojawi się choć kilka z wyżej wymienionych objawów, które wzbudzą podejrzenia, należy umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on szczegółowy wywiad i wstępnie przebada, aby sprawdzić na jakie ewentualne kolejne badania skierować pacjenta. Grypa diagnozowana jest w większości przypadków po potwierdzeniu występowania typowych objawów klinicznych podczas wywiadu. Dodatkowych badaniem może być ocena wizualna gardła, krtani, migdałków i uszu przez lekarza, a także sprawdzenie za pomocą palpacji okolicznych węzłów chłonnych. Dość rzadko, lecz zdarzają się przypadki, gdy lekarz rodzinny zleci wykonanie dodatkowych badań. W takim wypadku zlecone do wykonania zostają:

• badania laboratoryjne,
• badania serologiczne,
• badania wirusologiczne.

Powyższe dodatkowe badania ułatwiają identyfikację czynnika wywołującego chorobę w sytuacjach, gdy nie da się go bezpośrednio wywnioskować.

Jak leczyć grypę?

Grypa jest jednostką chorobową o podłożu wirusowym, czyli takim na które antybiotyki nie działają, gdyż mają skuteczność tylko w przypadku zakażenia bakteryjnego. Z tego względu grypę leczy się głównie objawowo, a terapia jest odpowiednio dostosowana w zależności, które symptomy towarzyszą w danym przypadku.

Farmakoterapia obejmuje leki z różnych dziedzin, aby stosowane wspólnie na różnorodne objawy dawała solidne rezultaty. W przypadku występowania dolegliwości:

a)  bólowych, zaleca się ibuprofen, paracetamol, czopki czy kofeinę.
b)  gorączkowych, stosowany jest kwas acetylosalicylowy, polopiryna lub aspiryna.
c)  kaszlowych, przyjmowane są wszelkiego rodzaju syropy, tabletki do ssania bądź płyny do płukania gardła.

W przypadku utrzymującej się dłuższy czas wysokiej gorączki zaleca się wykonywać często chłodne okłady na głowę i ramiona, a także regularnie zmieniać odzież i pościel. Dodatkowo warto pamiętać o suplementacji witamin, a w szczególności witaminy C, gdyż pomaga organizmowi w walce z zakażeniem i zwiększa odporność.

Jakie są zalecenia przy grypie, które najczęściej proponuje lekarz?

Jak w przypadku każdego schorzenia czy choroby najważniejszym jest pamiętać o przyjmowaniu leków i odpowiednich dawkach, które zlecił lekarz. Oczywiście jest to prawda, lecz oprócz stosowania farmakoterapii istnieje cała seria zaleceń do stosowania w trakcie choroby. Mogą one znacznie wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości, przyspieszyć powrót do zdrowia, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych powikłań. Oto kilka z najczęstszych zaleceń w gabinetach lekarskich dla chorych na grypę.

1. Unikanie dużych zbiorowisk ludzkich, a także kontaktu z osobami zakażonymi.
2. Nie przyjmować antybiotyków bez porady lekarskiej, gdyż nieodpowiednio stosowane mogą przyczynić się do wystąpienia powikłań.
3. Jeśli jest taka możliwość, to w najbliższym czasie skorzystać ze szczepieniaochronnego, o ile jest to okres przed sezonem grypowym.
4. Cały okres trwania choroby starać się, jak najwięcej leżeć w łóżku i odpoczywać.
5. Przyjmować w odpowiednich dawkach i porach leki przeciw-objawowe.
6. Starać się, jak najwięcej pić, w szczególności wodę, herbatę czy soki.
7. Pamiętać o prawidłowym odżywianiu się, czyli jedzeniu regularnie małych porcji posiłków.
8. Często wietrzyć pomieszczenie, w którym się przebywa, aby było ciepłe i suche i bogate w świeży dopływ powietrza.

Profilaktyka grypy

Profilaktykę zarówno odnośnie grypy, jak i wszelkich innych typowych jesienno-zimowych schorzeń poleca się tak naprawdę dla każdego dorosłego, dziecka, jak i osobom w podeszłym wieku. Cały proces obejmuje trzy główne aspekty. Jest to zadbanie o wzmocnienie odporności przez prawidłowe odżywianie, regularną aktywność fizyczną, jak i szczepienia ochronne.

Ten ostatni aspekt jest w szczególności ważny i jest absolutną podstawą profilaktyki przeciwko wirusom grypy. Ze względu na to, że wirus grypy ma duże skłonności do częstych mutacji, regularnie co rok tworzone są nowe szczepionki uwzględniające zmianę wirusa. Szczepienia ochronne przeciwko grypie są polecane przez wszystkich lekarzy ze względu na swoją wysoką skuteczność, gdyż dochodzi ona nawet do 70-90%. Dodatkowym ich atutem jest fakt,

że szczepionkę można podawać już od 6. miesiąca życia dziecka. Taki typ ochrony profilaktycznej zaleca się zastosować tuż przed sezonem grypowym, czyli w miesiącach jesiennych od września i można podawać, aż do listopada. Zazwyczaj ukłucie jest w ramię – w mięsień naramienny, natomiast u młodszych dzieci i niemowlaków najczęściej jest to zastrzyk domięśniowy w udo. Szczepionka rozpoczyna swoje działanie w ciągu około 10 dni od podania, a jej skuteczność utrzymuje się około 10 miesięcy.