Drożdżyca pochwy

Zakażenia miejsc intymnych są wstydliwym problemem wśród ludzi każdej grupy wiekowej, jednakże stosunkowo zdarzają się znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Zabierają one komfort i wygodę, a następują nieprzyjemne objawy, które uprzykrzają codziennie funkcjonowanie. Zakłada się, że główną rolę stanowi w tym przypadku higiena osobista, zarówno jej brak, jak i nadmierna. Do jednej z nieprzyjemnych infekcji okolic intymnych należy drożdżyca pochwy oraz często przy niej sromu.

Czym jest drożdżyca pochwy?

Drożdżyca pochwy oraz inaczej często spotykaną nazwą jest kandydoza czy najczęściej wśród pacjentów po prostu grzybica. Te trzy nazwy stosowane są zamiennie i świadczą o te samej chorobie. Nazywa się ją również drożdżakowym zapaleniem pochwy i sromu, gdyż często infekcja pochwy dotyka również właśnie sromu. Choroba ta jest infekcją kobiecych narządów płciowych wywołanych przez grzyby Candida i uważa się je za najczęściej występujące zakażenie u kobiet w wieku rozrodczym. Dodatkowo badania wykazują, że większość dorosłych kobiet w ciągu swojego życia choć raz miało problem z grzybicą pochwy.

Najczęściej występujący rodzaj grzybów, które prowadzą do infekcji to Candida albicans występujący w około 90% przypadków lub rzadziej glabrata ok 10% przypadków na wszystkie zakażenia drożdżakami. Pierwszy z nich dość szybko reaguje na leczenie w porównaniu do drugiego, który jest mocno oporny. Badania naukowe wyróżniły jeszcze 5 innych rodzajów grzybów infekujących układ rozrodczy kobiet, które zazwyczaj reagują na leczenie, choć zdarzają się przypadki, że bywają nieco oporne. Stanowią one około 1% wszystkich zakażeń grzybiczych.

Drożdżyca pochwy i sromu występuje w dwóch wariantach choroby. Mianowicie wyróżnia się postać nie powikłaną i powikłaną. Pierwsza z nich występuje dość sporadycznie w okresie miesiączki, ciąży, nieprawidłowej stosowanej higieny osobistej czy w przypadku zakażenia od chorego partnera. Natomiast postać powikłaną nazywa się również nawracającą, gdyż ma miejsce znacznie częściej, jako nawroty objawów, a także jako powikłania niektórych chorób przewlekłych czy stosowanych leków.

Jak dochodzi do zakażenia i jakie są przyczyny drożdżycy pochwy?

Do zakażenia grzybicą pochwy może dojść pod wpływem wielu czynników. Oczywiście najłatwiejszym sposobem zarażenia się jest kontakt seksualny z osobą lub osobami chorymi, a także nie dbanie o higieną intymną. Lecz warto pamiętać, że nadmierne stosowanie higieny również nie jest dobrym rozwiązaniem. Wynika to, ze względu występującej w pochwie naturalnej mikroflory bakteryjnej, która ma na celu zabezpieczać przed groźnymi bakteriami, wirusami czy grzybami. Jednakże nadmierne dbanie o czystość prowadzi do wypłukania “dobrych bakterii”, które chronią organizm co prowadzi do możliwości rozwoju drobnoustrojów powodujących różne choroby intymne, jak właśnie grzybica pochwy.

Dodatkowo do czynników mogących doprowadzić do zakażenia zalicza się:

• nieodpowiednia dieta, bogata w słodycze, alkohol, papierosy;
• antybiotykoterapia lub długa terapia glikokortykosteroidami;
• antykoncepcja hormonalna zażywana doustnie;
• wkładka wewnątrzmaciczna;
• urazy pochwy;
• przewlekły stres i niska odporność;
• okres trwania miesiączki lub ciąży;
• częste współżycie z różnymi partnerami;
• noszenie ciasnych nie przewiewnych ubrań.

Ponadto ryzyko powstania infekcji drożdżakowej zwiększają niektóre choroby, zwłaszcza przewlekłe. Jest to niedoczynność lub nadczynność tarczycy, choroba Cushinga czy Addisona, nowotwór bądź zakażenie HIV z powstałym AIDS. Oprócz tych warto zaznaczyć również cukrzycę, jednakże jest ona istotna w przypadku całkowitego braku leczenia lub złego kontrolowania jej.

Epidemiologia drożdżycy pochwy

Według badań naukowych drożdżyca miejsc intymnych u kobiet jest prawie najczęstszą przyczyną prowadzącą do powstania objawów zapalenia pochwy i sromu. Występuje u około 75% kobiet w wieku rozrodczym, czyli od nastolatek, aż do menopauzy, a zwłaszcza prowadzących w tym okresie aktywne życie seksualne. Zakłada się, że u tych Pań epizod grzybicy pochwy występuje choć raz, a u połowy z nich występuje przynajmniej dwa razy w ciągu całego okresu reprodukcyjnego. Badania wykazują również, że u około 10% kobiet z drożdżycą pochwy choroba jest nawracająca lub przechodzi w postać przewlekłą.

U dzieci infekcja grzybicza narządów płciowych żeńskich raczej nie występuje, gdyż u nich flora bakteryjna pochwy działa zupełnie inaczej niż w przypadku dorosłych przedstawicielek płci. Natomiast u kobiet w wieku podeszłym w okresie po menopauzalnym zakażenie występuje stosunkowo rzadko i najczęściej jest ono wynikiem stosowania hormonalnej terapii zastępczej.

Dodatkowo udowodniono, że u około 20 % kobiet kolonie grzybów Candida występują naturalnie w pochwie. Jest ich zbyt mało, aby prowadziły do infekcji i wpisują się w prawidłową, zdrową mikroflorę pochwy u tych Pań.

Rodzaje drożdżycy pochwy i sromu

Drożdżyca pochwy i sromu, jak wiele innych chorób dotyczących zakażeń miejsc intymnych kobiet dzieli się na różne postacie. Nie każde zdiagnozowanie występowania kolonii grzybów prowadzi do choroby czy objawów. Lecz zdarzają się również takie, gdzie infekcja pojawia się wiele razy w ciągu jednego roku. Zastosowanie odpowiedniej terapii wymaga postawienia dobrej diagnozy opierającej się badaniach pozwalających na sklasyfikowanie drożdżycy pochwy i sromu. Wyróżnia się kilka postaci choroby.

Pierwsza postać w której występują kolonie grzyba Candida, jednakże stanowią one część flory układu rozrodczego kobiety. Jest to zdrowy ekosystem pochwy, który nie prowadzi do infekcji.

Druga to taka, gdzie kolonie również występują stale w pochwie, jednakże zdarzają się sporadyczne momenty, gdzie znacznie ich się namnaża co prowadzi do typowych objawów. Ten typ występuje dość rzadko, określa się, że do kilku razy w ciągu całego życia i dobrze reaguje na leczenie.

Trzecia postać drożdżycy pochwy nazywana jest nawracającą. Charakteryzuje się nawrotami z występującymi dolegliwościami do 4 epizodów w ciągu roku.

Kolejny typ zwany jest przewlekłą drożdżycą pochwy. Jest podobna pod względem objawów do nawracającej z tym, że infekcja pojawia się częściej niż 4 razy na rok.

Ostatnia postać nazywana jest przewlekłym przetrwałym zapaleniem drożdżakowym narządów rozrodczych żeńskich. Objawia się ona częstym występowaniem infekcji oraz związanych z nią symptomów. Zdarza się w tym typie, że choroba jest wręcz nieustająca i co znikną objawy, to zaraz na nowo się pojawiają.

Jakie są objawy zakażeniem drożdżycą pochwy?

Zakażenie drożdżycą pochwy praktycznie we wszystkich przypadkach występuje z typowymi objawami, charakterystycznymi dla infekcji spowodowanej grzybami Candida. Pierwszymi objawami alarmującymi o zakażeniu są: obrzęk, zaczerwienienie oraz ból pochwy, zwłaszcza przy jej ujściu i warg sromowych. Dolegliwości bólowe towarzyszą przy oddawaniu moczu, jak i współżyciu oraz mogą być uporczywe nieustannie. Dodatkowo może wystąpić świąd, pieczenie i pękanie błony śluzowej narządów rozrodczych kobiety. U niektórych z pacjentek na wargach oraz okolicy początku pochwy oprócz silnie czerwonego koloru skóry miejsc intymnych powstają białe naloty. Na zewnętrznych częściach narządów są one widoczne gołym okiem.

Charakterystycznym również jest występowanie specyficznej wydzieliny z pochwy, która jest widoczna u chorych zarówno na bieliźnie, jak i podczas korzystania z toalety. Jej konsystencja zazwyczaj jest gęsta, grudkowata choć zdarza się u niektórych Pań płynna, lecz występuje to dość rzadko. Wydzielina ta jest całkowicie bezwonna, a konsystencją przypomina pastę czy twaróg, skąd jej nazwa “serowata”.

Jak można zdiagnozować drożdżycę pochwy?

W chwili wystąpienia niektórych z powyższych objawów nie należy czekać z nadzieją, że problem sam ustąpi. W przypadku zakażeń grzybiczych ważnym jest wprowadzenie odpowiedniej terapii, która pozbędzie się choroby, gdyż może prowadzić do poważniejszych objawów. Zwłaszcza kobiety w ciąży powinny szybko reagować na takie symptomy, aby infekcja nie zagroziła rozwijającym się w łonie mamy dziecku. Nieleczona drożdżyca pochwy może przejść również w stan przewlekły, który znacznie dłużej i trudniej się leczy.

Niezwłocznie należy udać się do specjalisty, przy czym może być to lekarz rodzinny, jednakże on skieruje kobietę z pewnością do specjalisty. Z tego względu dobrym pomysłem jest od razu i bezpośrednio umówić się na wizytę ginekologiczną. Ginekolog jest medykiem, który zajmuje się właśnie chorobami narządów rozrodczych kobiet oraz kobiet w ciąży i wie, jakie najlepsze wdrożyć leczenie, indywidualne dla danej pacjentki. Na wizycie lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, aby dowiedzieć się co mogłoby być przyczyną zakażenia. Zapyta również o alergie oraz czy pacjentka jest w ciąży, aby wiedzieć, jakie leki móc wdrożyć do wyleczenia drożdżycy pochwy i jakie badania wykonać. Kluczem rozpoznania grzybicy jest również rozmowa o objawach, z którymi zgłasza się chora kobieta.

Podstawowym badaniem na fotelu ginekologicznym stosowanym do rozpoznania zakażenia przez specjalistę jest metoda wziernikowa, czyli popularna cytologia. Za jej pomocą jest w stanie określić charakterystykę wydzieliny. Zebrany wywiad opierający się na określeniu dolegliwości oraz opis wydzieliny jest zazwyczaj wystarczający, aby wysnuć diagnozę o zakażeniu grzybami Candida.

W niektórych przypadkach powyższe działania jednak nie wystarczają. Dzieje się tak głównie w sytuacji, gdzie występują częste nawroty choroby, mimo stosowanego leczenia stan się nie poprawia lub lekarz ma wątpliwości w ustaleniu przyczyny objawów. Wtedy diagnostykę należy poszerzyć o dodatkowe trzy badania.

Pierwszym z nich jest określenie wartości pH występującego w pochwie. Wykonuje się je za pomocą papierka lakmusowego, a za prawidłowy wynik uznaje się ten mieszczący w przedziale 3,6 – 4,5 pH. W przypadku drożdżycy najczęściej jest to wartość 5 pH lub więcej, co świadczy właśnie o infekcji.

Kolejnym badaniem jest mikroskopowa ocena wydzieliny. W tym celu, o ile gabinet ginekologiczny jest tak wyposażony specjalista pobiera wydzielinę z pochwy, aby następnie umieścić ją pod mikroskopem. W ten sposób ginekolog ocenia czy występują w próbce bakterie, wirusy czy kolonie grzybów w takich ilościach, które mogłyby wywoływać infekcję.

Trzecim sposobem potwierdzenia zakażenia drożdżycą pochwy jest wykonanie posiewu z kanału szyjki macicy. W tym przypadku lekarz pobiera wymaz za pomocą wziernika, a następnie wykonuje posiew materiału. Dzięki temu również można uzyskać informację na temat konkretnie występującego gatunku drobnoustroju, który odpowiada za wystąpienie dokuczliwych symptomów.

Jak leczyć drożdżycę pochwy?

Kluczem w wybraniu odpowiedniego leczenia, które dałoby pożądane rezultaty jest przeprowadzony wywiad objawowy oraz odpowiednio dobrane przez specjalistę badania. Terapia musi uwzględniać stan pacjentki, objawy, charakter infekcji, a dokładnie czy jest to jednorazowe, sporadyczne zakażenie czy nawracające lub przewlekłe. Istotną kwestią jest również ciąża chorej kobiety, gdzie w takim przypadku nie każdy rodzaj leczenia jest wskazany.

Wśród pacjentek z pierwszorazową infekcją drożdżakową zastosowanie ma wiele różnych azolowych wyrobów farmaceutycznych o działaniu przeciwgrzybiczym. Są one dostępne w większości bez recepty, jednakże zdarzają się wyjątki. Te pierwsze to przede wszystkim i najczęściej stosowanymi są maści, globulki lub tabletki dopochwowe z klotrimazolem. Dodatkowo z innych stosowanych wyrobów leczniczych różnego rodzaju bez recepty jest mikonazol, monistat czy tiokonazol. Natomiast z leków na receptę stosuje się dopochwowo kremy lub globulki z terkonazolem lub doustnie w postaci tabletek flukonazol, które podawane są w jednorazowych dawkach. Sam okres leczenia drożdżycy pochwy i sromu nie trwa długo. W zależności od wybranego farmaceutyku terapia trwa od 1 dnia do 7 dni.

W przypadku chorych z regularnymi, nawracającymi epizodami choroby grzybiczej proces terapeutyczny może trwać znacznie dłużej i inaczej przebiegać. Najpierw stosuje się dokładniejsze badania, które mają określić konkretny występujący w danym przypadku rodzaj grzyba. U takich pacjentek zaleca się początkowo wyleczenie lub złagodzenie stanu ostrego, a następnie zastosowanie przewlekłej terapii supresyjnej. Leki stosowane na ostrą nawracającą drożdżycę pochwy to tiokonazol lub terkonazol w kremach czy maściach; flukonazol w tabletkach czy kwas borny w kapsułkach, tamponach czy czopkach. U kobiet zakażonych drożdżycą pochwy z nawracającym czy przewlekłym charakterem leczenie może znacznie się wydłużyć. W zależności od zastosowanego wyrobu farmaceutycznego szacuje się od 2 do 3 tygodni. Dodatkowo nieraz korzystnym czy nawet koniecznym jest zastosowanie terapii profilaktycznej stosowanej nieprzerwanie do 12 miesięcy.

Warto również pamiętać, że zakażenia wywołane grzybami są zaraźliwe. Z tego względu istnieje ryzyko powstania infekcji również u partnera. W przypadku pojawienia się u niego dolegliwości również powinno wdrożyć się leczenie. Jednakże, jeśli takowe nie występują to takiej konieczności nie ma, lecz warto wstrzymać się od współżycia na czas leczenia.

Czy można wyleczyć drożdżycę pochwy?

Drożdżyca pochwy mimo, że jest chorobą zaraźliwą, a objawy mogą być dość dokuczliwe to prognozy całkowitego wyleczenia są zadowalające. Kluczem do powodzenia terapii jest stosowanie się do zaleceń lekarza. Zalicza się tu głównie wstrzemięźliwość od kontaktów seksualnych w tym czasie oraz stosowanie leków zgodnie z tym, co ginekolog przepisał.

W przypadku nawrotów choroby czy niektórych chorób przewlekłych, które wpływają na występowanie częstych epizodów drożdżycy leczenie znacznie się wydłuża, jednakże nie jest ono niemożliwe. Warto stosować wtedy terapię profilaktyczną i kontrolować choroby przewlekłe, a także przyjmować leki w wyraźnych stanach zaostrzenia choroby. Takie czynności wpływają na znaczne polepszenie szans na wyzdrowienie.

Czy drożdżyca pochwy daje powikłania?

Drożdżycowe zapalenie pochwy i sromu, jak wiele innych chorób dotyczących narządów płciowych może dawać powikłania. Jednakże w tym przypadku jest to najczęściej uzależnione od działań niepożądanych ze stosowanych leków przeciwgrzybiczych. Dotyczy to przede wszystkim kobiet w ciąży, a dokładnie płodu, które jest wrażliwe na działanie niektórych substancji zawartych w farmaceutykach. Mogą one prowadzić do wzrostu ryzyka poronień, zwłaszcza, gdy są stosowane w 1. trymestrze ciąży. Z tego względu istotnym przed rozpoczęciem leczenia jest poinformowanie lekarza o planowaniu ciąży lub byciu w niej, aby mógł dobrać najbezpieczniejszą dla mamy i dziecka terapię.

Sposoby profilaktyki przy zakażeniu drożdżycą pochwy

Zapalenie pochwy i sromu o podłożu grzybiczym należy do grupy jednostek chorobowych, gdzie działania profilaktyczne nie dają 100% skuteczności przez zakażeniem się infekcją. Jednakże istnieje szereg zaleceń, których stosowanie z pewnością znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania zarówno wśród mężczyzn, jak i przede wszystkim kobiet.

• Pełnowartościowa dieta, z ograniczeniem do minimum słodyczy, alkoholu oraz palenia wyrobów tytoniowych. A zastąpienia produktami, w których jest wysoka zawartość “dobrych” bakterii, jak w przypadku jogurtów.
• Dbanie regularnie o higienę intymną. Nie za rzadko, ale też niezbyt często.
• Wybieraniu kosmetyków do zewnętrznych miejsc intymnych delikatnych, nie drażniących i najlepiej nie perfumowanych.
• Częste zmienianie produktów higienicznych w trakcie trwania miesiączki.
• Regularnym zmienianiu bielizny oraz wybieraniu na co dzień oddychającej i z dobrego dla miejsc intymnych materiału, na przykład bawełny.
• W przypadku chorego partnera stosować wstrzemięźliwość od kontaktów seksualnych bądź ewentualnie chronić się za pomocą prezerwatyw. Jednakże nie dają one 100% pewności przed ryzykiem zakażenia.
• Regularnie wykonywać badania i kontrolować leczenie w przypadku osób chorych na przewlekłe schorzenia.

Bibliografia:

• “ Diagnostyka różnicowa i terapia”, T. Fehm, W. Janni, E. Stickeler, C.B. Tempfer, wyd. Edra Urban & Partner, Wrocław 2021
• “Ginekologia kliniczna tom 1”, E. J. Bieber, J. S. Sanfilippo, I. R. Horowitz, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
• “Guideline: Vulvovaginal candidosis (AWMF 015/072, level S2k)”; A. Farr, I. Effendy, | B. Frey Tirri, H. Hof, P. Mayser, L. Petricevic, M. Ruhnke, M. Schaller, A. P. A. Schaefer, V. Sustr, B. Willinger, W. Mendling, 27 January 2021, https://doi.org/10.1111/ myc.13248
• “Recent Advances in Presentation, Diagnosis and Treatment for Mixed Vaginitis”, Qi, H. Li, C. Wang, H. Li, B. Zhang, M. Dong, A. Fan, C. Han, F. Xue, Front Cell Infect Microbiol, 2021 Nov 2;11:759795. doi: 10.3389/fcimb.2021.759795
• “Determining the frequency of Candida species in women with candidal vaginal infection frequency of Candida species in women with candida vaginal infection”, Tafazoli, M Gholami, Z. Mohebbi-Dehnavi, F. Shaghaghi, Z. Kamali, J Educ Health Promot, 2021 Dec 31;10:481. doi: 10.4103/jehp.jehp_1334_20
• “Vaginal pH Value for Clinical Diagnosis and Treatment of Common Vaginitis”, Lin, W. C. Chen, C. M. Cheng, C. J. Shen CJ, Diagnostics (Basel), 2021 Oct 27;11(11):1996. doi: 10.3390/diagnostics11111996