Wiele chorób nieodpowiednio leczonych, długo podlegającym terapii lub wcale nieleczonych mogą dać różne skutki w postaci powikłań cięższych lub lżejszych. Dodatkowo ogromną rolę odgrywają czynniki genetyczne, który mają znaczny wpływ na powstanie wielu jednostek chorobowych o podłożu nowotworowym. W przypadku żołądka największy wpływ na niego mają dwie choroby, jak celiakia i przejście ostrego w przewlekły stan zapalny zakażenia Helicobacter pylori. Są one dwoma głównymi prowodyrami do powstania chłoniaka żołądka, zazwyczaj o pierwotnej postaci. W większości przypadków jest to dość łagodny typ nowotworu. Jednakże czy da się to wyleczyć i jak droga ku temu wygląda? Oraz najważniejsze, czyli jakie mogą wystąpić objawy świadczące o tym? Wszystkie odpowiedzi można znaleźć w poniższym artykule, który ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpi wiedzy specjalisty z tego zakresu.
Spis treści:
Chłoniak żołądka – co to jest?
Chłoniakami żołądka nazywa się chorobę nowotworową wywodzącą się z układu chłonnego, w której następuje powiększenie węzłów chłonnych bądź określonego konkretnego narządu, którego schorzenie dotyczy. Występują postacie pierwotne chłoniaków, czyli takich, które swój początek rozwoju mają bezpośrednio w żołądku oraz wtórne. Te ostatnie główną lokalizację, a tym samym początek mają w innej strukturze niż żołądek, lecz mogą go zająć wraz z postępem choroby nowotworowej. Chłoniaki należą do nowotworów złośliwych, jednakże diagnozowane są typy o mniejszej, jak i większej złośliwości. Zależy to od tego, z jakiego rodzaju komórek się wywodzą. Istnieją dwa rozróżnienia:
- z limfocytów B – jest to najczęściej występujący typ, bo prawie u 85% przypadków,
- z limfocytów T – występują stosunkowo rzadko, gdyż w zaledwie ok. 15% wszystkich zdiagnozowanych pacjentów.
Pierwotne chłoniaki żołądka, które są również najczęstszymi w występowaniu powstają z obu rodzajów limfocytów, jednakże głównie z limfocytów B. Istnieje kilka typów chłoniaków powstających z tych limfocytów, jednakże najważniejsze są dwa. Najgroźniejszym jest DLBCL, czyli intensywnie rozlany chłoniak powstający z dużych limfocytów B, który charakteryzuje się największą złośliwością. Na szczęście najczęściej rozpoznawanym typem chłoniaka żołądka jest – chłoniak strefy brzeżnej, czyli w skrócie MALT. Dlaczego na szczęście? Dlatego, że mimo, iż nowotwór nie oznacza nic dobrego, to typ MALT należy do chłoniaków pierwotnych żołądka, które cechują się dużą łagodnością w swoim występowaniu i niskim czynnikiem złośliwości.
Rodzaje chłoniaków żołądka
Postawienie diagnozy wiąże się nieraz z przyporządkowaniem do odpowiedniej klasyfikacji w danej jednostce chorobowej. Jak wiadomo, chłoniaki mogą być B- oraz T-komórkowe. Jednakże ważnym jest również określenie, jak dużą powierzchnię zajmuje i jakie części struktury narządu dokładnie. Z pomocą dla medyków przychodzi tutaj zmodyfikowana klasyfikacja Ann Arbor. Dzięki niej możliwe jest dokładne sklasyfikowanie chłoniaka i oznaczenie specjalnym kodem określonego stadium. Wygląda ona następująco:
IE → guz ogranicza się tylko do żołądka bez zajęcia węzłów chłonnych,
IE-1 → guz ogranicza się tylko do błony śluzowej i podśluzowej,
IE-2 → guz, który przekracza błonę podśluzową żołądka,
IIE → guz obejmuje ściany żołądka i węzły chłonne,
IIE-1 → guz żołądka, a dodatkowo zajmuje regionalne węzły chłonne,
IIE-2 → guz żołądka, a dodatkowo zajmuje pozaregionalne węzły chłonne,
IIIE → guz żołądka, a dodatkowo zajmuje węzły chłonne, po bokach przepony
IVE → guz żołądka, a dodatkowo występuje rozlany naciek limfoidalny poza przewodem pokarmowym.
Jak często chłoniak żołądka występuje w populacji?
Chłoniak żołądka należy do grupy chorób nowotworowych układu pokarmowego człowieka i jest najczęstszym narządem, w której chłoniaki występują. Ważnym jest, że ta jednostka chorobowa jest drugą w częstości występowania zaraz po raku żołądka i stanowi niecałe 10% wszystkich nowotworów tego narządu. Jednakże chłoniaki pierwotne, czyli te najczęściej diagnozowane, jak typu MALT występują zdecydowanie rzadko, gdyż zaledwie 2% na tle wszystkich zlokalizowanych w żołądku. Choroba zazwyczaj dotyka osób dorosłych i w podeszłym wieku, najczęściej po 60. roku życia.
Co przyczynia się do rozwoju chłoniaka żołądka?
Dla typu MALT najczęściej jest to zakażenie Helicobacter pylori, czyli chorobotwórczych pałeczek bakterii, które osiedlają się na błonie śluzowej żołądka oraz czynniki genetyczne. Na wystąpienie chłoniaka ma przede wszystkim przewlekły stan infekcyjny narządu, po zakażeniu bakterią. Natomiast wpływ na rozwój chłoniaków wywodzących się z limfocytów T ma najczęściej celiakia, które może dać z biegiem czasu takie powikłania. Być może jest znacznie więcej powodów na wyjaśnienie rozwoju chłoniaka, jednakże aktualnie nie ma na to wystarczających dowodów i nie zostały inne możliwe opcje oficjalnie ogłoszone.
Jakie występują objawy?
Chłoniaki żołądka należą do tej grupy zarówno chorób, jak i nowotworów, które przez wiele lat nie dają żadnych objawów. Jest to dość niebezpieczne dla organizmu, gdyż totalny brak symptomów chorobowych bądź nieznaczny nie pozwala na szybkie wykrycie problemu, tylko najczęściej po wielu latach już jego trwania. Natomiast w późniejszym stadium opisuje się wiele różnych dolegliwości, które przypominają objawy raka. Wyszczególnione zostało:
- uczucie szybkiej sytości,
- ciągłe odbijanie się,
- nudności,
- bóle w dołku podsercowym i nadbrzuszu,
- częste stany podgorączkowe lub gorączki,
- nocne poty,
- ubytek wagi ciała,
- brak apetytu,
- niedokrwistości spowodowane częstymi krwawieniami,
- perforacja (przedziurawienie) czy niedrożność narządu,
- zespół złego wchłaniania.
Wraz z rozwojem nowotworu mogą pojawiać się jeszcze inne dodatkowe symptomy. Najczęściej jest to wydalanie smolistych stolców, częste zawroty głowy, brak energie czy szybka męczliwość się.
Do kogo się zgłosić i jak wygląda rozpoznanie choroby?
W przypadku wystąpienia kilku z powyższych objawów należy udać się niezwłocznie na wizytę do lekarza rodzinnego. W sytuacji już dość ostrych objawów najlepiej zgłosić się od razu na izbę przyjęć pierwszego kontaktu, jak SOR w najbliższym szpitalu. Podczas spotkania z lekarzem na wstępie zostanie przeprowadzony obszerny wywiad z uwzględnieniem podłoża genetycznego do choroby pacjenta oraz występowania wszystkich objawów. Nieraz najlepiej przed wizytą u lekarza warto spisać sobie wszystkie dolegliwości, które mają miejsce, aby o niczym nie zapomnieć. Ważnym jest wymienić totalnie wszystko, co niepokoi specjaliście, gdyż łatwiej będzie mu określić wstępną diagnozę, który bazuje na tym co mu się powie. Następnie w przypadku lekarza rodzinnego zostanie wypisane skierowanie na kilka badań lub bezpośrednio do specjalisty, jakim jest gastrolog, lub w sytuacji zgłoszenia się do szpitala zostaną one bezpośrednio wykonane. Odpowiednio postawiona diagnoza w świecie medycyny opiera się na wcześniejszym wykonaniu kilku badań w tym kierunku.
Badania laboratoryjne obejmują wykonanie podstawowej morfologii krwii z rozszerzeniem o wynik glukozy, jonogramu, hormonów i lipidogramu. Te ostatnie są szczególnie ważne ze względu na wynik LDH, czyli aktywności dehydrogenazy mleczanowej, której stężenie jest znacznie wyższe przy występowaniu chłoniaków żołądka innego rodzaju niż MALT.
Gastroskopia jest badaniem endoskopowym, czyli badającym ciało od wewnątrz za pomocą specjalnego urządzenia wyposażonego w monitor na którym ukaże się obraz podczas badania i giętką rurkę wyposażoną w światło i kamerkę. Rurkę wprowadza się do jamy ustnej, aby zbadać cały górny odcinek przewodu pokarmowego. Przy podejrzeniu wystąpienia chłoniaka żołądka gastroskopię wykonuje się z biopsją histologiczną. Polega to na pobraniu jednego bądź kilku wycinków ściany żołądka w celu wykonania oceny histologicznego.
Endosonografia jest badaniem ultrasonograficznym (USG) przy wykorzystaniu gastroskopii. Przebieg badania wygląda dość podobnie, jak wykonanie zwykłej gastroskopii, z tym, że rurka wyposażona jest w głowicę do USG. Endosonografia jest ważnym badaniem w przypadku chłoniaków żołądka, gdyż oprócz uzyskanego obrazu narządu pozwala ocenić głębokość nacieku chłoniaka w ścianie żołądka.
Tomografia komputerowa, w skrócie TK jest to dość dokładne i nieinwazyjne (nieingerującym w organizm) badanie w tym przypadku skupione na obrazie klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy. Dzięki wykorzystaniu promieni rentgenowskich można zwizualizować, a tym samym określić strukturę zarówno żołądka, jak i pobliskich okolic. Całość odbywa się w ogromnej maszynie z dziurką w środku, do której pacjent wjeżdża. Podczas całego badania nie należy się ruszać i należy się nastawić, że maszyna pracuje bardzo głośno.
Biopsja szpiku kostnego jest inwazyjnym (ingerującym w ciało ludzkie) badaniem, polegającym na pobraniu szpiku znajdującego się wewnątrz kości przy użyciu strzykawki ze specjalną do tego zabiegu cienką igłą. Szpik najczęściej pobierany jest z kości biodrowej, a samo badanie może być nieprzyjemne w odczuciu i chwili bolesne, jednak nie u wszystkich dolegliwość bólowa ma miejsce.
Jak przygotować się do badania gastroskopii?
Najważniejszą kwestią, aby móc wykonać badanie jest fakt czy pacjent w ogóle się zgadza na nie. Bez pisemnej zgody chorego, badanie nie może zostać przeprowadzone. Zaleca się na kilka godzin przed wykonaniem gastroskopii o niespożywanie żadnych posiłków, a do picia korzystać tylko z wody, gdyż należy na to badanie przyjść na czczo. Jeśli pacjent spożywa jakieś leki na stałe, to zaleca się skonsultować z lekarzem czy tego dnia, w którym ma nastąpić gastroskopie nie ma przeciwwskazań do ich zażycia. Całość badania trwa do 20 minut i wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym. Ważnym jest po gastroskopii o nie spożywanie pokarmów dopóki znieczulenie nie minie, czyli około dwóch godzin po wykonaniu badania. Jest to ważne z tego względu, że może dojść do zakrztuszenia się zarówno pokarmem, jak i płynem.
Jak wygląda leczenie chłoniaka żołądka?
Najważniejszym tuż po przyjściu na pierwszą wizytę w tej sprawie do lekarza jest postawienie odpowiedniej diagnozy, a następnie ustalenie określonego typu nowotworu i stadium choroby chłoniaka żołądka. Jest to niezwykle ważne, gdyż od tego, jaki poziom choroby następuje, tak wygląda określone leczenie. Wyróżnia się kilka form leczenia chłoniaków żołądka.
W stadium IE chłoniaka żołądka typu MALT, czyli o niskim stopniu złośliwości i dość delikatnym można uzyskać całkowite wyleczenie nowotworu za pomocą zastosowania terapii eradykacyjnej Helicobacter pylori. Takie leczenie trwa zazwyczaj od 10 do 14 dni i polega na zastosowaniu różnych form farmakoterapii, w zależności od tego, jaka będzie najlepsza dla danego pacjenta. Eradykacja jest różną kombinacją kilku odpowiednich leków, głównie stosuje się antybiotyki, bizmut i inhibitor pompy protonowej. Istnieją cztery typy kombinacji wcześniej wspomnianych farmaceutyków, spośród, których wybierana jest jedna będąca właściwą dla pacjenta zmagającym się z chłoniakiem żołądka.
Terapia sekwencyjna stosowana jest przez 5 dni z rzędu poprzez podawanie kombinacji amoksycyliny z inhibitorem pompy protonowej. Po tym czasie przez kilka kolejnych dni wcześniej zastosowany antybiotyk jest zamieniany na klarytromycynę i metronidazol.
Terapia potrójna stosowana jest przez 7 dni z rzędu poprzez podawanie połączenia klarytromycyny z inhibitorem pompy protonowej. Dodatkowo do tej kombinacji podaje się antybiotyk. Wedle uznania lekarza jest to amoksycylina bądź metronidazol.
Terapia poczwórna stosowana jest przez 10 dni z rzędu poprzez podawanie kombinacji czterech farmaceutyków jednocześnie. W tym celu wykorzystuje się odpowiednie działanie tetracykliny, metronidazolu, inhibitora pompy protonowej i cytrynianu potasowo-bizmutowego. Takie leczenie najczęściej wybierane jest dla osób zakażonych Helicobacter pylori odpornych na działanie klarytromycyny.
Terapia równoczesna stosowana jest przez 10 dni z rzędu poprzez podawanie połączenia jednocześnie 3 antybiotyków: klarytromycyny, metronidazolu i amoksycyliny z inhibitorem pompy protonowej.
Immunochemioterapia stosowana jest, jako skojarzenie dwóch metod, czyli chemioterapii i immunoterapii. Stosuje się ją głównie w zaawansowanych stadiach choroby. Natomiast w łagodniejszych formach nowotworu zaleca się wybór jednej z nich, aby dodatkowo nie obciążać już dość osłabionego organizmu.
Radioterapia jest najskuteczniejszym wyborem w przypadku chłoniaków niespowodowanych bakterią Helicobacter pylori i w sytuacjach, gdy eradykacja nie przyniosła zamierzonych efektów, a zakażenie się wciąż utrzymuje, jako zastosowanie drugiej linii leczenia.
Interwencja chirurgiczna, czyli przeprowadzenie operacji wykonywane jest całkowicie w ostateczności, gdy inne formy leczenia nie przyniosły poprawy i nie ma przeciwwskazań do wykonania jej. Zabieg polega na całkowitym wycięciu guza, jednakże przy zachowaniu możliwie, jak największej części niezmienionego chorobowo narządu, czyli w tym wypadku żołądka. Operacje wykonuje się w stanach zagrażających życiu pacjenta, jak upośledzenie pasażu treści pokarmowej czy intensywne krwawienie z guza.
Czy chłoniak żołądka da się wyleczyć?
Chłoniaki są guzami, czyli chorobą nowotworową, którą niestety nie da się wyleczyć, lecz można doprowadzić do stanu remisji. W walce z nią podejmuje się różne działania, jak operacje, radioterapia, chemioterapia czy różnego rodzaju farmaceutyki. Jednakże wciąż nowotwory budzą niepokój zarówno wśród medyków, jak i samych pacjentów, gdyż od razu wiadomo, że droga do zdrowia może być długa i ciężka, a pewności na wyleczenie nie ma.
Najważniejszym jest jednak, jak najszybsze rozpoznanie choroby i wdrożenie właściwej terapii. W początkowych stadiach jest bardzo duża szansa na całkowite wyleczenie chłoniaka żołądka, lecz wraz ze wzrostem stadium szanse te się obniżają. Ważnym aspektem, gdy uda się doprowadzić do remisji chłoniaka żołądka są również nawroty choroby, które jeśli mają miejsce to najczęściej z powodu zajęcia odległych od tego narządu węzłów chłonnych.
Co robić po osiągnięciu remisji chłoniaka żołądka?
W sytuacji bardzo dobrej, czyli w stanie, gdzie udało się wyprowadzić chorobę do stanu remisji warto stosować się do kilku prostych zaleceń. Przede wszystkim prowadzić zdrowy tryb życia. Opiera on się na zachowaniu odpowiedniej diety, czyli regularnego spożywania posiłków w niedużych ilościach, lecz o stałych porach – mówi się o 4-5 posiłkach każdego dnia. Stale nawadniać organizm, czyli przyjmować odpowiednią dzienną ilość płynów – zaleca się pić około 2 litrów wody bądź innych płynów każdego dnia. Na zdrowy styl życia oprócz diety ma wpływ aktywność fizyczna. Nie musi być to regularne uczęszczanie na siłownię. Czasami wystarczą spacery, rower, bieganie, czy częste wizyty na basenie. Każda aktywność jest dobra i należy wybrać to co się lubi, jednak pamiętać, aby robić to jak najczęściej. Ruch to zdrowie.
Kwestią najważniejszą oprócz przyjmowania wszystkich leków, które zalecił lekarz prowadzący jest również dbanie o regularne badania. Zaleca się co 6-12 miesięcy chyba, że lekarz powiedział inaczej wykonywanie testów klinicznych, badania histologicznego i endoskopowego. Jest to bardzo ważne, aby móc, jak najszybciej “wyłapać” ewentualne nawroty choroby. Z początku badania co kilka miesięcy wykonuje się regularnie w ciągu dwóch lat, a potem co około 1 – 1,5 roku, jako zachowanie kontrolne.
Jakie są rokowania w przypadku zachorowania na chłoniak żołądka?
Według wielu badań, a zwłaszcza mnóstwa przeprowadzonych statystyk podaje się, że ponad 50% chorych osiąga 5-letnie przeżycie. Chłoniak żołądka zwłaszcza typu MALT ma znacznie lepsze rokowanie niż w przypadku wystąpienia bezpośrednio raka żołądka. W przypadku, gdy uda się osiągnąć całkowitą remisję choroby to przez najbliższe 10 lat przeżyje 100% chorych. Natomiast w sytuacji uzyskania częściowej remisji choroby to prawie 80% pacjentów dożyje kolejnej dekady. Najcięższe są przypadki chorych, u których leczenie pierwotne, czyli te wstępne okazuje się bezskuteczne. Wtedy rokowanie pacjentów zmagających się z chłoniakiem żołądka jest złe, a praktycznie połowa pacjentów nie jest w stanie przeżyć najbliższego roku.
