Biegunka, czyli stolec w luźnej konsystencji, nierzadko wodnistej oddawany zbyt często w ciągu dnia. To jest od trzech lub więcej razy na dobę. Może dotknąć dziecka i dorosłego. Zazwyczaj wywołują ją wirusy, rzadziej bakterie. Czasem jest efektem niepożądanym po przyjmowaniu niektórych leków. Warto wiedzieć co robić w sytuacji, gdy dopadnie nas ten stan, aby nie doprowadzić do stanu odwodnienia organizmu.
Spis treści:
Co to jest biegunka?
Biegunka, inaczej zwana rozwolnieniem, to stan chorobowy, kiedy potrzeba wypróżnienia u chorego jest bardzo silna. Ilość stolców jest większa niż przeciętnie, a ich konsystencja i zapach odbiega od normalnego. Często kupy są wtedy o nieprzyjemnym zapachu – śmierdzą. Ich forma przybiera konsystencję rzadką, nawet wodnistą. Biorąc pod uwagę bristolską skalę uformowania stolca, jest to typ 6-7. Dodatkowo ilość wydalanego kału za każdym razem jest dość duża. Można też zauważyć w kupie śluz, ropę, a nawet domieszkę krwi. Nierzadko bywa, że biegunce towarzyszy ból brzucha, nudności, wymioty, dreszcze i zimne poty, a nawet gorączka.
W większości przypadków stan ten ustępuje po paru dniach, nawet bez leczenia, ale bywają sytuacje, że dolegliwości będą utrzymywać się dłużej. Gdy czas ich trwania będzie sięgał około 4 tygodni, mamy do czynienia z biegunką przewlekłą. Gdy trwa do dwóch tygodni, zazwyczaj jest to biegunka ostra wywołana przez jakieś zakażenie lub inne czynniki.
Jakie są przyczyny rozwolnienia?
U większości chorych powód pojawienia się rozwolnienia nie jest rozpoznany, bo dolegliwości same szybko ustępują nawet bez leczenia – biegunka ostra. Zazwyczaj jej głównymi czynnikami są infekcje (90% przypadków). Skażona żywność lub woda, która została przyjęta do układu pokarmowego, powoduje chorobę. Chorobę najczęściej wywołują wirusy. Głównie rotawirusy, adenowirusy, norowirusy. Mogą to być także bakterie takie jak Salmonella, Escherichia coli czy rzadziej Shigella.
Biegunka może wystąpić także, jako stan zapalny po przyjmowanych lekach lub jako działanie niepożądane po ich zażyciu.
Do przyczyn ostrego rozwolnienia można zaliczyć też zatrucie toksynami, np.: grzybami, środkami owadobójczymi, alkoholem etylowym czy arszenikiem. Dolegliwości mogą pojawić się również jako skutek nadwrażliwości pokarmowej lub zapalenia okrężnicy (części jelita grubego).
Typ przewlekły choroby to rozwolnienie trwające od 30 dni i więcej. Niezwykle rzadko jej przyczyną są zakażenia przewodu pokarmowego. Dużo częściej jest to zapalenie jelit, rak okrężnicy albo zespół jelita drażliwego.
Czy można się zarazić rozwolnieniem?
W przypadku ostrej infekcyjnej biegunki – bezpośrednim źródłem choroby jest chory albo nosiciel. Zarazić się można poprzez skażony pokarm (np. pochodzący z niepewnego źródła), wodę lub brudne ręce. Czas od zakażenia się do rozwoju choroby wynosi od kilku godzin do kilku dni.
Jak lekarz diagnozuje chorobę?
Na początku lekarz zbiera wywiad od pacjenta. By ocenić rodzaj choroby i włączyć odpowiednie leczenie, trzeba określić, z jaką przyczyną się mierzymy. Najpierw ustala się czas trwania dolegliwości, jak częste są wypróżnienia i jak wygląda kupa. Jeśli pacjent zauważył dodatkowe niepokojące sygnały, jak krew, ropa czy śluz albo szybka utrata wagi, powinien o tym poinformować lekarza.
Po zebraniu szczegółowego wywiadu następuje badanie, w tym także per rectum, czyli palcem przez odbyt. Jest to ważne badanie pozwalające ocenić stan odbytu i odbytnicy i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w jego budowie.
Ustala się stopień odwodnienia organizmu pacjenta, aby ocenić czy potrzebna jest hospitalizacja i leczenie płynami. W razie wątpliwości zleca się badania krwi i kału.
Jak leczyć biegunkę?
Podstawowym sposobem leczenia nadmiernych wypróżnień jest nawadnianie organizmu. Jeśli stan odwodnienia jest łagodny czy umiarkowany to nie ma potrzeby umieszczania pacjenta w szpitalu. Leczenie odbywa się w domu. Chory powinien przyjmować duże ilości płynów w postaci: wody, napojów izotonicznych, soków.
Do jedzenia zaleca się zupy i słone krakersy. Sól i woda uzupełniają wypłukiwane z organizmu elektrolity wydalane z kałem. Ważne jest, by dieta pacjenta była w tym czasie lekkostrawna. Zaleca się spożywanie kasz, gotowanej skrobi (ziemniaki, makaron, ryż), bananów, jogurtów naturalnych, czy gotowanych warzyw i mięsa. Na początek posiłki powinny być w małej objętości.
Niekiedy do leczenia włącza się też leki przeciwbiegunkowe jak np. Laremid, Smecta, Stoperan. Zwalniają ruchy jelit, zwiększają wchłanianie wody i zmniejszają ilość wizyt w toalecie. Bardzo istotne w czasie choroby jest uzupełnianie flory jelitowej poprzez dostępne probiotyki i prebiotyki. Badania pokazują, że przyjmowanie takich preparatów w przypadku ostrej biegunki u dorosłych – zmniejszają objawy i czas trwania choroby.
