Ablacja zaburzeń rytmu serca – zabieg ablacji serca – definicja, rodzaje, przebieg

Czym jest ablacja zaburzeń rytmu serca? Problemy kardiologiczne, takie jak wszelakiego pochodzenia choroby serca czy zaburzenia jego rytmu występują w populacji coraz częściej. Co prawda większy odsetek zachorowalności jest u osób starszych niż u młodych czy dzieci, jednakże może to dotknąć każdego. Wpływ na wystąpienie chorób serca czy jego rytmu mają zarówno czynniki genetyczne, czyli często występujące w rodzinie, jak i styl życia, jaki prowadzi dana osoba. Zdarzają się też sytuacje, że powodem są inne często nieleczone lub nawet nie zdiagnozowane choroby przewlekłe współistniejące w każdym wieku. Zazwyczaj prowadzi się leczenie zachowawcze i najczęściej jest to farmakoterapia i zmiana stylu życia. Jednakże w ostatnim czasie badania pokazują, że zażywanie leków nie jest do końca skuteczne w przypadku zaburzeń serca. Natomiast świetne efekty przynosi ablacja zaburzeń rytmu serca, która potrafi doprowadzić do całkowitego wyleczenia pacjenta. Dodatkowo wręcz natychmiastowo poprawia jakość życia chorego. Co to jest ablacja serca, jak się do tego przygotować i kto może z takiego pomysłu skorzystać?

Zaburzenia rytmu serca

Arytmia serca, czyli właśnie zaburzenia rytmu serca to patologiczna praca układu przewodzącego impulsy do mięśnia sercowego, odpowiedzialnego za częstość skurczów narządu, co jest niezbędne do jego prawidłowej pracy. Podaje się, że dobrym jest wynik 60-100 uderzeń na minutę, czyli tętna. Wartości poniżej lub powyżej tego zakresu określa się właśnie jako arytmię serca. Zdarza się, że u chorego występują również dodatkowe skurcze, które są nieregularne i mogą pojawiać się w każdej chwili. Stąd zaburzenia rytmu serca określa się jako schorzenie nieprzewidywalne, które nieleczone może prowadzić nawet do śmierci pacjenta. Najczęstszymi przyczynami tego zjawiska są choroby serca, ale również różnego pochodzenia zaburzenia organizmu na tle hormonalnym, elektrolitowym czy gospodarki kwasowo-zasadowej. Zdarza się, że zaburzenia rytmu serca występują u ludzi całkowicie zdrowych i są następstwem przeżywanych w danej chwili dużych emocji.

Nieprawidłowości pracy serca mają specyficzne objawy, które pacjenci łatwo mogą rozpoznać. Do najczęstszych  zalicza się:

• uczucie duszności, lęku czy kołatania serca,
• zawroty głowy bądź utrata przytomności,
• nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego,
• bólu w klatce piersiowej.

Arytmię serca stwierdza się po wykonaniu badania nieinwazyjnego EKG oraz Holtera. Często wykonywane są również próby wysiłkowe, test pochyleniowy czy badanie EPS. Te ostatnie choć należy do inwazyjnych metod oceny pracy serca to jest najdokładniejszym i zazwyczaj używane podczas zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca.

Ablacja zaburzeń rytmu serca – co to jest?

Ablacja zaburzeń rytmu serca nie jest operacją, czego często obawiają się pacjenci. Jest to małoinwazyjny zabieg kardiochirurgiczny, który wykonuje się przez skórę, dzięki czemu jest niskie ryzyko powikłań. Zabieg ablacji serca polega na całkowitym usunięciu nieprawidłowych przewodzeń elektrycznych serca, które powodują zaburzenia rytmu narządu. Podczas procedury celowo uszkadza się tkanki mięśnia sercowego bądź jego okolic, które następnie tworzą drobne blizny. Jest to potrzebne, gdyż zadaniem właśnie tych bliznowych uszkodzeń serca jest zatrzymanie niefizjologicznych przewodzeń impulsów elektrycznych.

Sama ablacja zaburzeń rytmu serca usuwając powód nieprawidłowego funkcjonowania narządu przynosi jeszcze kilka innych korzyści dla chorego. Jest to przede wszystkim poprawa jakości życia, poprzez ograniczenie do minimum hospitalizacji i usunięcia objawów zaburzeń serca. Zabieg zapobiega przed wystąpieniem powikłań schorzenia, jak niewydolność mięśnia sercowego, a nawet śmierci pacjenta z tego powodu. Dodatkowo przeciwdziała nasileniem się arytmii serca i jej nawrotom.

Zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca jest 100% refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia pod warunkiem, że ma się takie skierowanie od lekarza kardiologa. Można je wykonać również prywatnie w niektórych placówkach, jednakże koszt może sięgać nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Rodzaje ablacji serca

Leczenie zaburzeń rytmu serca i wybór odpowiedniej metody jest zawsze konsultowane z lekarzem specjalistą prowadzącym danego pacjenta, a sam wybór zależy od wielu czynników. Podczas dobrze przeprowadzonego wywiadu kardiolog bądź kardiochirurg musi wybrać, który rodzaj ablacji serca jest odpowiedni. Obecnie wyróżnia się dwa sposoby: ablacje przezskórną oraz ablację chirurgiczną.

Ablacja przezskórna jest zdecydowanie mniej inwazyjna niż druga. Polega na wprowadzeniu specjalnej do tego celu elektrody w naczynie krwionośne w jedną z kończyn dolnych. Wraz z krwią dociera ona do serca, a dokładniej do miejsca, które jest powodem zaburzeń rytmu narządu. W tym miejscu elektroda za pomocą wysyłanych przez nią impulsów niszczy obszar „wadliwy” odpowiedzialny za powstanie zaburzeń. W tym rodzaju ablacji wyróżnia się dwie różne metody, w zależności od użycia różnych elektrod. Istnieje ablacja RF oraz krioablacja. Pierwsza emituje fale, które przez swoją energię niszczą nieprawidłowe komórki i wytwarzają bliznę. Natomiast druga polega na użyciu elektrody-cewnika, który zamraża je, tym samym również tworząc bliznę.

Ablacja chirurgiczna jest znacznie inwazyjniejszym rodzajem niż przezskórna, gdyż tutaj potrzebne jest rozcięcie klatki piersiowej i w ten sposób dostać się do nieprawidłowych tkanek. Wyróżnia się trzy metody: Maze, mini Maze i łączoną. Pierwsza ma miejsce na otwartym sercu, gdzie kardiochirurg specjalnie robi nacięcia w różnych częściach serca, a następnie zszywa, aby powstała blizna. Mini Maze nie wykonuje się na otwartym narządzie, a robi nacięcia pomiędzy żebrami klatki piersiowej. w te małe otworki wkładany jest endoskop, czyli mała kamera, która kontroluje przemieszczanie się cewnika. Stosowana jest czasami przy ablacjach przezskórnych. Wykorzystanie procedury mini Maze i ablacji przezskórnej to właśnie metoda łączona.

Komu zalecany jest zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca?

Ogólnym zaleceniem wykonania zabiegu ablacji serca jest poprawa jakości życia pacjentów z zaburzeniami rytmu serca oraz wydłużenie jego trwania. Natomiast jest kilka innych aspektów, w którym ablacja serca jest również wskazana. Przede wszystkim mowa jest tutaj o wszelakiego pochodzenia arytmiach serca oraz częstoskurczach. Dodatkowo zalicza się:

• brak skuteczności leczenia farmakologicznego,
• zasłabnięcia, omdlenia, utraty przytomności (głównie przez tachykardię),
• niewyjaśnione kołatania serca,
• migotanie bądź trzepotanie przedsionków.

Jak wygląda zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca?

Zabieg ablacji serca jest przeprowadzany zawsze w szpitalu w sali zabiegowej i trwa nawet kilka godzin w ciągłej pozycji leżącej pacjenta. Aby zabieg mógł być przeprowadzony na sali zaraz przy leżance musi znajdować się aparat rentgenowski.

Na początku procedury należy zdezynfekować pachwiny i okryć jałowym fartuchem całą okolicę. Podawane jest znieczulenie miejscowe i wkłucie się w tętnicę lub żyłę udową w jednej z pachwin. W miejscu wkłucia zakładany jest cewnik ablacyjny, za pomocą którego wprowadzana jest elektroda, aż do serca. Tam jej końcówkę nagrzewa się do około 50-70 stopni Celsjusza podczas metody termoablacji, czyli nagrzaniu elektrody za pomocą prądów wysokiej częstotliwości, które są przez nią wytwarzane. W taki sposób dochodzi to wytworzenia się blizn w mięśniu sercowym.

W przypadku skorzystania z metody krioablacji cewnik wprowadzany jest aż do serca, bezpośrednio do miejsca, które wytwarza nieprawidłowe impulsy częstości skurczów serca. Następnie wprowadza się ciekły azot, jako czynnik zimna, którego temperatura dochodzi do nawet -80 stopni Celsjusza. Działa to podobnie, jak w termoablacji, że za pomocą bardzo wysokiej, a w tym wypadku bardzo niskiej temperatury uszkadzane są tkanki, prowadząc do powstania blizn.

Czy jest potrzebne wcześniejsze przygotowanie się do zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca?

Najczęściej przed każdym zabiegiem czy operacją potrzebne jest konkretne przygotowanie się pacjenta do możliwości wykonania takiej procedury. Mimo, że ablacja zaburzeń rytmu serca stosowana jest jako mało inwazyjny zabieg to również wymaga wcześniejszego odpowiedniego przygotowania się do niego.

Zalecenia dla pacjenta przed ablacją zaburzeń rytmu serca:

1. Należy usunąć owłosienie w okolicach obu pachwin, gdyż właśnie tędy zostaną wprowadzone elektrody.
2. Przynajmniej 6 godzin przed zabiegiem nie powinno się jeść ani pić, ewentualnie zwykłą wodę niegazowaną w bardzo małych ilościach, ze względu na to, że pacjent musi być na czczo.
3. Jeśli przyjmuje się leki na stałe to powinno się je zażyć, jednakże wcześniej koniecznym jest skonsultowanie tego z lekarzem prowadzącym.
4. Do szpitala zabrać ze sobą całą dokumentację medyczną wraz z badaniami: grupą krwi i morfologią, EKG, echo serca, listę przyjmowanych leków oraz w razie konieczności inne ważne badania wykonywane w ostatnim czasie.

Na wizycie uprzedzającej zabieg z pewnością lekarz zapyta czy zostało się zaszczepionym przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Jest to ważne i zalecane przez specjalistów, aby każdy pacjent był zaszczepiony właśnie na tego wirusa przed wykonaniem zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca.

Dodatkowo warto pamiętać, że pacjent po wykonanej ablacji serca zostaje na obserwację 2-3 dni w szpitalu. Należy więc zabrać ze sobą podręczną torbę z najpotrzebniejszymi rzeczami na taki pobyt. Od razu po zabiegu należy przebywać w pozycji leżącej, bez zginania kończyny, w którą nastąpiło wkłucie przez kilka godzin bądź tyle ile zaleci lekarz, który przeprowadzał zabieg.

Zalecenia po zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca

Proces gojenia się pozabiegowego trwa nawet do 3-4 miesięcy, dlatego ważnym jest, aby pacjent w tym czasie szczególnie dbał o siebie i stosował się do zaleceń lekarza. Odpowiednie zachowania umożliwią, jak najszybszy powrót do zdrowia.

1. Regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami specjalisty.
2. Często monitorować stężenie glukozy i ciśnienie tętnicze krwi.
3. Przez kilka pierwszych tygodni nie dźwigać ciężkich rzeczy, w tym ciężarów na siłowni.
4. Nie unikać aktywności fizycznej, jednakże wracać do niej stopniowo i powoli. Podobnie tyczy się to aktywności seksualnej.
5. Dbać o prawidłową masę ciała, a w przypadku nadwagi lub otyłości dążyć do zmniejszenia wagi.
6. Prowadzić zdrowy styl życia oraz pełnowartościową i zbilansowaną dietę.
7. Całkowicie odstawić używki, takie jak alkohol czy papierosy.

Przy stosowaniu powyższych zaleceń cała rekonwalescencja powinna przebiegać spokojnie i dobrze. Jednakże w przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy, jak najszybciej zgłosić się do swojego lekarza. Do symptomów, które nie powinny mieć miejsca po zabiegu ablacji serca zalicza się omdlenia, nieregularne częstoskurcze serca (przyspieszone tętno) i silne bóle. Dodatkowo niepokoić powinny wyczuwalne zgrubienia, guzki w pachwinie oraz brak wyczuwalnego tętna, zdarza się również wzmożone krwawienie z rany pachwinowej.

Możliwe powikłania po zabiegu ablacji serca

Pomimo, że ablacja zaburzeń rytmu serca należy do najnowocześniejszych i najskuteczniejszych sposobów leczenia tego problemu mogą wystąpić powikłania. Nieważne, jak dany zabieg jest bezpieczny i małoinwazyjny dla pacjenta zawsze mogą się pojawić skutki uboczne, ze względu na ingerencję w organizm. Możliwymi powikłaniami jest:

• krwiaki w miejscu wkłucia,
• uszkodzenie zastawek bądź przekłucie ściany serca,
• zakrzepica żył głębokich,
• powikłania zakrzepowo-zatorowe,
• przetoka tętniczo-żylna,
• tętniaki, choć głównie rzekome,
• zatorowość płucna,
• zamknięcie tętnicy wieńcowej,
• udar mózgu.

Przeciwwskazania do ablacji zaburzeń rytmu serca

Zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca należy do jednych z najbezpieczniejszych metod leczenia zaburzeń rytmu serca i ma zastosowanie w wielu przypadkach. Jednakże niektóre schorzenia czy stany chorobowe są tzw. czerwonymi flagami, przy których ablacji serca zastosować nie wolno. Do głównych przeciwwskazań należy: skaza krwotoczna bądź skrzepliny w sercu, ciąża, zakażenia całego organizmu lub miejscowe, niemożność dostania się do naczyń krwionośnych oraz leżenia pacjenta przez długi okres czasu.

Czy ablacja serca jest bolesna?

Ablacja serca to jedna z najnowocześniejszych i najskuteczniejszych metod leczenia zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie przedsionków czy częstoskurcze, która polega na niszczeniu niewielkich fragmentów tkanki serca odpowiedzialnych za zaburzenia rytmu. Zabieg ten, choć inwazyjny, nie musi być bolesny, ponieważ wykonywany jest przy odpowiednim znieczuleniu i przygotowaniu pacjenta.

Wielu pacjentów obawia się bólu podczas ablacji, ale w praktyce większość osób odczuwa tylko niewielki dyskomfort. Stopień odczuwania bólu zależy od kilku czynników, takich jak rodzaj ablacji, metoda znieczulenia oraz indywidualna wrażliwość pacjenta.

Podczas ablacji pacjenci mogą doświadczyć dyskomfortu przy zakładaniu dostępu naczyniowego (wkłucie do naczynia w pachwinie) – odczucie może być wówczas podobne do zwykłego zastrzyku, a miejsce wkłucia jest dodatkowo znieczulane.

W trakcie wykonywania właściwej części zabiegu pacjenci najczęściej nie odczuwają silnego bólu, ale mogą występować krótkotrwałe, umiarkowane dolegliwości, które różnią się w zależności od metody ablacji:

• Ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RF) – może powodować uczucie ciepła lub pieczenia w klatce piersiowej. W razie potrzeby pacjent dostaje leki łagodzące ten dyskomfort.
• Krioablacja balonowa – polega na obniżeniu temperatury tkanki nawet do -80°C. Może to wywołać krótkotrwały ból głowy oraz czkawkę z powodu stymulacji nerwu przeponowego.
• Elektroporacja – nowoczesna metoda, podczas której pacjent znajduje się w znieczuleniu ogólnym, dzięki czemu nie odczuwa bólu w ogóle. 

Ponadto można doświadczyć odczucia lekkiego ucisku lub drżenia w sercu, gdy lekarz stymuluje arytmię w celu jej dokładnego zlokalizowania, oraz niepokój lub lekkie kołatanie serca, gdy serce reaguje na impuls elektryczny podczas zabiegu.

Wszystkie te odczucia są krótkotrwałe i łatwe do opanowania za pomocą leków przeciwbólowych.

Rodzaj znieczulenia dobiera lekarz w zależności od zabiegu. W większości przypadków stosowane jest znieczulenie miejscowe, które charakteryzuje się tym, że pacjent pozostaje w pełni świadomy i może rozmawiać z lekarzem. Inną opcją jest znieczulenie ogólne (pełna narkoza), które jest rutynowo stosowane przy najnowocześniejszych metodach, takich jak elektroporacja.

Po zakończeniu zabiegu pacjent może odczuwać niewielki ból lub dyskomfort w miejscu wkłucia, ale jest on zazwyczaj łagodny i ustępuje w ciągu kilku dni.

Większość pacjentów po ablacji nie potrzebuje silnych leków przeciwbólowych, a drobne dolegliwości mijają samoistnie.

Podsumowując, ablacja serca nie jest zabiegiem bardzo bolesnym, dzięki zastosowaniu różnych metod znieczulenia oraz leków przeciwbólowych. Pacjenci najczęściej odczuwają jedynie niewielki dyskomfort, a jeśli pojawia się ból, to jest on krótkotrwały i łatwy do opanowania. Dzięki postępowi medycyny ablacja jest bezpieczna i dobrze tolerowana, a jej korzyści, czyli skuteczne leczenie arytmii, znacznie przewyższają krótkotrwały dyskomfort. 

Ablacja serca – jakie jest ryzyko?

Ablacja serca jest procedurą małoinwazyjną, wykonywaną zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym, co znacząco zmniejsza ryzyko powikłań w porównaniu z klasycznymi operacjami serca.

Mimo że ablacja jest stosunkowo bezpiecznym zabiegiem, tak jak każda procedura medyczna, niesie ze sobą pewne ryzyko powikłań. Ich występowanie jest bardzo rzadkie, jednak warto mieć świadomość, jakie komplikacje mogą się pojawić.

Jakie są najczęstsze powikłania po ablacji serca?

Większość powikłań związana jest z miejscem wkłucia cewnika, czyli najczęściej z pachwiną. Możliwe skutki uboczne to:

• Krwiak w miejscu wkłucia – tzw. „siniak”, jest to niewielkie nagromadzenie krwi pod skórą, które zwykle wchłania się samoistnie.
• Przetoka tętniczo-żylna – nieprawidłowe połączenie między tętnicą a żyłą, które czasami wymaga interwencji.
• Tętniak rzekomy – nagromadzenie krwi wokół uszkodzonego naczynia, które może wymagać zabiegu naczyniowego.
• Zakrzepica żył głębokich – rzadkie, ale poważne powikłanie, które może prowadzić do zatorowości płucnej.

Chociaż ablacja jest bardzo precyzyjną metodą leczenia, istnieje minimalne ryzyko powikłań dotyczących również samego serca. Obejmują one:

• Uszkodzenie zastawek serca – może wystąpić w wyniku manipulacji cewnikiem, ale zdarza się to bardzo rzadko.
• Przebicie ściany serca i tamponada osierdzia – nagromadzenie krwi w worku osierdziowym, wymagające natychmiastowego odbarczenia.
• Blok przedsionkowo-komorowy – w niektórych przypadkach może dojść do zaburzenia przewodzenia impulsów elektrycznych.
• Skurcz lub zamknięcie tętnicy wieńcowej – bardzo rzadkie powikłanie, które może prowadzić do zaburzeń ukrwienia serca.

Jednym z większych zagrożeń po ablacji są powikłania zakrzepowo-zatorowe, w tym:

• Udar mózgu – w czasie zabiegu mogą powstawać mikrozakrzepy, które rzadko, ale mogą doprowadzić do udaru. Dlatego przed i po ablacji pacjentom zaleca się stosowanie leków przeciwkrzepliwych.
• Zatorowość płucna – czyli zatkanie tętnicy płucnej przez skrzep krwi. Jest to powikłanie rzadkie i wymagające szybkiej reakcji lekarzy.

Jak często występują powikłania po ablacji serca?

Na szczęście ryzyko powikłań jest niskie. Śmiertelność związana z ablacją serca wynosi poniżej 0,2% – czyli mniej niż 2 przypadki na 1000 zabiegów. Ryzyko powikłań waha się od 0,5% do 3%, w zależności od rodzaju ablacji i doświadczenia ośrodka wykonującego zabieg. Najczęstsze są powikłania związane z miejscem wkłucia cewnika (np. krwiaki), ale zazwyczaj niegroźne i samoistnie ustępujące.

Ablacja to skuteczny i bezpieczny zabieg, który w ogromnej większości przypadków nie powoduje poważnych komplikacji. Choć istnieje pewne ryzyko, jest ono niskie, a potencjalne powikłania można skutecznie leczyć. Korzyści z ablacji, czyli wyeliminowanie arytmii i poprawa jakości życia, znacznie przewyższają potencjalne ryzyko zabiegu. 

Ablacja serca – ile trwa zabieg?

Czas trwania ablacji serca może się różnić w zależności od rodzaju arytmii, stopnia skomplikowania procedury oraz doświadczenia lekarza wykonującego zabieg. Najczęściej ablacja trwa od 1 do 8 godzin, ale średni czas trwania to około 2-4 godziny.

Długość zabiegu zależy więc od kilku czynników, takich jak:
*Rodzaj arytmii – „prost”e częstoskurcze mogą być leczone szybciej, natomiast w przypadku bardziej skomplikowanych zaburzeń, takich jak migotanie przedsionków, procedura może trwać dłużej.
*Metoda ablacji – ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RF) lub krioablacja różnią się czasem trwania, w zależności od ilości ognisk arytmii do usunięcia.
*Anatomia pacjenta – jeśli droga przewodzenia impulsów elektrycznych jest trudniej dostępna, lekarz może potrzebować więcej czasu na znalezienie i zniszczenie odpowiednich ognisk arytmogennych.
*Ewentualne komplikacje – w rzadkich przypadkach, jeśli wystąpią trudności w dostępie do serca lub konieczność powtórzenia niektórych etapów zabiegu, czas może się wydłużyć.

Po zabiegu pacjent musi pozostać w pozycji leżącej przez co najmniej kilka godzin, aby zapobiec krwawieniom w miejscu wkłucia. Hospitalizacja trwa zazwyczaj 1-3 dni, w zależności od stanu pacjenta i rodzaju zabiegu.

Ablacja serca przez pachwinę – w jaki sposób się odbywa?

Ablacja serca to nowoczesna i skuteczna metoda leczenia arytmii, czyli zaburzeń rytmu serca. Zabieg ten najczęściej wykonuje się przez pachwinę, co oznacza, że lekarz wprowadza cewnik przez naczynia krwionośne w okolicy pachwiny i kieruje go do serca. Jest to metoda przezskórna, co oznacza, że nie wymaga otwierania klatki piersiowej.

W większości przypadków pacjent może wrócić do domu już po 1-3 dniach od zabiegu, a sama ablacja trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin, w zależności od rodzaju arytmii i stopnia skomplikowania procedury.

Jak dokładnie wygląda zabieg ablacji serca przez pachwinę?

Pierwszym etapem jest, oczywiście, przygotowanie do zabiegu.

Po przyjęciu na oddział pacjent przechodzi rutynowe badania kontrolne, takie jak EKG, pomiar ciśnienia krwi oraz badania krwi. Następnie pielęgniarka lub lekarz dezynfekuje i przygotowuje okolicę pachwiny. Miejsce to jest znieczulane miejscowo, aby pacjent nie odczuwał bólu w miejscu wkłucia. Może wystąpić lekkie pieczenie, co jest normalną reakcją.

A jak przebiega już sam zabieg? Najpierw lekarz wkłuwa się do żyły lub tętnicy udowej w pachwinie i zakłada tzw. koszulki naczyniowe, przez które będą wprowadzane cewniki. Pacjent może poczuć lekki ucisk lub rozpieranie, ale nie powinien odczuwać bólu.

Cewnik jest prowadzony do serca pod kontrolą promieniowania RTG. Lekarz może użyć specjalnego systemu mapowania elektrycznego, który pozwala dokładnie namierzyć ogniska arytmii. W niektórych momentach pacjent może odczuwać przyspieszone bicie serca – jest to normalna reakcja.

 
W zależności od metody ablacji, lekarz niszczy nieprawidłowe tkanki w sercu odpowiedzialne za arytmię za pomocą:
* Termoablacji (ablacja RF) – końcówka elektrody jest podgrzewana do temperatury 40-70°C, tworząc blizny, które blokują przewodzenie nieprawidłowych impulsów elektrycznych.
*Lub krioablacji – stosuje się ciekły azot o temperaturze od -70 do -80°C, który zamraża i unieszkodliwia tkankę powodującą arytmię.

Po przeprowadzonej ablacji lekarz sprawdza, czy arytmia została skutecznie wyeliminowana. Jeśli wynik jest zadowalający, cewniki są usuwane, a miejsce wkłucia na pachwinie zostaje zabezpieczone opatrunkiem uciskowym.

Po zabiegu pacjent musi leżeć płasko przez kilka godzin (czasem nawet kilkanaście), aby zapobiec krwawieniu z miejsca wkłucia. Przez pierwsze kilka dni po zabiegu zaleca się unikania intensywnego wysiłku fizycznego, aby nie obciążać naczyń krwionośnych w okolicy pachwiny. 

Ablacja serca przez pachwinę, jako że jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia zaburzeń rytmu serca – warto wiedzieć, jak ten zabieg wygląda, aby podejść do niego ze spokojem i pewnością, że jest to krok w stronę poprawy zdrowia. Ryzyko powikłań jest niskie, a skuteczność tego zabiegu bardzo wysoka.

Czy ablacja serca jest bezpieczna?

Tak, dla większości pacjentów ablacja serca jest zabiegiem bezpiecznym. Śmiertelność związana z tą procedurą jest niezwykle niska – wynosi mniej niż 0,2%, a ryzyko powikłań waha się od 0,6% do 3%, przy czym w większości ośrodków wynosi poniżej 1%.

Wielu pacjentów obawia się, że ablacja jest skomplikowanym i ryzykownym zabiegiem, ale warto wiedzieć, że jest to procedura rutynowo wykonywana w szpitalach na całym świecie i uznawana za bezpieczną. Nowoczesne technologie oraz doświadczenie lekarzy pozwalają na minimalizowanie ryzyka powikłań, a samo usuwanie ognisk arytmii odbywa się w sposób precyzyjny i kontrolowany.

A czy ablacja jest bezpieczna dla pacjentów z rozrusznikiem?

Tak, pacjenci z wszczepionym rozrusznikiem mogą przejść zabieg ablacji, ale decyzja o jego wykonaniu jest podejmowana indywidualnie przez lekarza. Nowoczesne techniki pozwalają na przeprowadzenie ablacji bez ryzyka uszkodzenia rozrusznika, choć w niektórych przypadkach konieczne może być jego ponowne zaprogramowanie.

Mimo że ablacja jest uważana za bezpieczny zabieg, tak jak każda procedura medyczna niesie ze sobą ryzyko powikłań. W większości przypadków są one łagodne i przemijające, jednak w rzadkich sytuacjach mogą wystąpić poważniejsze komplikacje.

Najczęstsze powikłania po ablacji serca obejmują:
*Problemy w miejscu wkłucia cewnika – mogą pojawić się krwiaki, zakrzepica żył głębokich, przetoka tętniczo-żylna lub tętniak rzekomy. Zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
* Powikłania zakrzepowo-zatorowe – w rzadkich przypadkach może dojść do powstania zakrzepu, który może prowadzić do udaru mózgu lub zatorowości płucnej. Aby temu zapobiec, pacjenci często otrzymują leki przeciwzakrzepowe.
*Uszkodzenie struktur serca – w wyniku manipulacji cewnikami może dojść do uszkodzenia zastawki serca, perforacji ściany serca lub powstania tamponady osierdzia (nagromadzenia krwi wokół serca). Są to jednak bardzo rzadkie sytuacje.
* Blok przedsionkowo-komorowy – jeśli uszkodzeniu ulegnie układ przewodzący serca.

Warto jednak jeszcze raz podkreślić, że poważne powikłania, takie jak śmierć, zdarzają się niezwykle rzadko – w mniej niż 0,1% przypadków.

Ablacja serca – blizna

Zabieg ablacji serca to skuteczna metoda leczenia arytmii, polegająca na zniszczeniu lub odizolowaniu fragmentu tkanki serca, który jest odpowiedzialny za zaburzenia rytmu. Aby osiągnąć ten efekt, lekarze celowo tworzą niewielkie blizny w mięśniu sercowym, które blokują przewodzenie nieprawidłowych impulsów elektrycznych.

Jak powstaje blizna w sercu po ablacji?

Podczas ablacji do serca wprowadzany jest cewnik emitujący wysoką temperaturę (ablacja prądem o częstotliwości radiowej – RF) lub niską temperaturę (krioablacja). W wyniku działania tych czynników dochodzi do uszkodzenia tkanki serca w precyzyjnie wybranym miejscu, co prowadzi do powstania blizny.

Blizna ta pełni kluczową rolę terapeutyczną – jej obecność powoduje, że nieprawidłowe sygnały elektryczne, które były przyczyną arytmii, nie mogą się już rozprzestrzeniać. W efekcie serce zaczyna pracować w prawidłowym rytmie.

Czy ta blizna w sercu po ablacji jest groźna?

Dla większości pacjentów blizna po ablacji nie stanowi żadnego zagrożenia. Jest to kontrolowany proces, który pomaga przywrócić prawidłowy rytm serca. Blizny są niewielkie i nie wpływają na zdolność serca do pompowania krwi.

Blizna, która powstaje w trakcie zabiegu ablacji, staje się trwałym elementem serca. Proces jej tworzenia może trwać kilka tygodni, a czasami nawet kilka miesięcy. 

Jak wygląda ablacja serca?

Ablacja serca polega na zniszczeniu lub odizolowaniu niewielkiego fragmentu tkanki serca, który odpowiada za nieprawidłowe impulsy elektryczne. Dzięki temu serce może bić w regularnym rytmie.

Ablacja jest procedurą małoinwazyjną, co oznacza, że nie wymaga otwierania klatki piersiowej. Wykonywana jest przezskórnie, najczęściej przez nakłucie żyły lub tętnicy udowej w pachwinie, skąd cewnik kierowany jest do serca.

Omówimy krok po kroku jak przebiega zabieg ablacji serca.

Etap pierwszy, czyli przygotowanie do zabiegu:

Przygotowanie do ablacji rozpoczyna się już kilka dni wcześniej. Lekarz może zalecić:
*Odstawienie niektórych leków przed zabiegiem.
* Szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – dla dodatkowego zabezpieczenia.
*Badania diagnostyczne, takie jak EKG czy echokardiografia.
*Bycie na czczo – co najmniej 6 godzin przed zabiegiem pacjent nie może jeść ani pić.

Przy przyjęciu do szpitala warto mieć ze sobą swoją dokumentację medyczną, listę przyjmowanych leków oraz wyniki wykonywanych wcześniej badań, np. EKG czy echo serca.

Etap drugi, czyli przygotowanie pacjenta:

Pacjent układany jest na stole zabiegowym i podłączany do aparatury monitorującej jego stan (EKG, pulsoksymetr, ciśnieniomierz). Zabieg zazwyczaj przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Skóra w okolicy pachwin zostaje znieczulona, aby pacjent nie odczuwał bólu w miejscu wkłucia. Stosowane są także leki uspokajające.

Etap trzeci, czyli właściwa część zabiegu:

Po znieczuleniu lekarz wykonuje wkłucie do np. żyły lub tętnicy udowej w pachwinie i wprowadza cienkie rurki zwane koszulkami naczyniowymi. Przez nie wprowadzane są specjalne elektrody (cewniki), które pod kontrolą rentgenowską kierowane są do serca.

Zanim przeprowadzona zostanie ablacja, lekarz wykonuje badanie elektrofizjologiczne serca, czyli dokładnie analizuje sposób rozchodzenia się impulsów elektrycznych. W tym celu celowo wywołuje arytmię, aby określić miejsce jej powstawania. Lekarz monitoruje wówczas odpowiedź serca na bodźce elektryczne.

Badanie to jest kluczowe, ponieważ pozwala na precyzyjne wskazanie obszaru serca, który wymaga leczenia.

Po znalezieniu miejsca odpowiedzialnego za arytmię lekarz rozpoczyna ablację, czyli niszczenie nieprawidłowej tkanki. Stosuje w tym celu:
✔ Ablację prądem o częstotliwości radiowej (RF) – elektroda podgrzewa tkankę do temperatury 40-70°C, co prowadzi do powstania niewielkiej blizny.
✔ Krioablację – stosowanie bardzo niskiej temperatury (do -80°C), co zamraża komórki serca, blokując nieprawidłowe impulsy elektryczne.
✔ Elektroporację (PFA) – najnowocześniejsza metoda, w której impulsy elektryczne niszczą komórki arytmogenne bez uszkodzenia zdrowej tkanki.

Podczas zabiegu pacjent może odczuwać dyskomfort, delikatny ucisk lub krótkotrwałe kołatanie serca, ale nie odczuwa silnego bólu dzięki podawanym dożylnie lekom przeciwbólowym.

Cały zabieg trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin.

Etap czwarty, czyli ocena skuteczności i zakończenie zabiegu:

Po zakończeniu ablacji lekarz sprawdza, czy arytmia została skutecznie wyeliminowana. Może ponownie stymulować serce, aby upewnić się, że nie dochodzi do zaburzeń rytmu. Jeśli wszystko jest w porządku, to cewniki są usuwane, miejsce wkłucia jest zabezpieczane opatrunkiem uciskowym, a pacjent zostaje przewieziony na salę pooperacyjną.

Etap piąty, czyli to, co się dzieje po zabiegu:

Po ablacji pacjent musi przez co najmniej kilka godzin pozostać w pozycji leżącej, aby uniknąć krwawienia z miejsca wkłucia. Przez pierwsze godziny pielęgniarki regularnie kontrolują jego stan – mierzą ciśnienie, tętno i monitorują ewentualne dolegliwości.

W większości przypadków pacjent może wrócić do domu następnego dnia, choć czasami konieczna jest 2-3 dniowa hospitalizacja, zwłaszcza po bardziej skomplikowanych zabiegach.

Gojenie miejsca wkłucia trwa około 1-2 dni – przez ten czas należy unikać intensywnego wysiłku. Powrót do codziennych aktywności możliwy jest po kilku dniach, ale przez 2-3 tygodnie należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Wysiłek wymagający dużych obciążeń (np. dźwiganie ciężarów) jest zalecany dopiero po 4-6 tygodniach. 

Kiedy potrzebna jest ablacja serca? O wskazaniach 

Zabieg ablacji serca przeprowadza się w przypadku różnych rodzajów arytmii, zarówno komorowych, jak i nadkomorowych. Najczęstsze wskazania do ablacji to:

* Migotanie przedsionków – jedna z najczęstszych arytmii, która objawiać się może nieregularnym i często szybkim biciem serca, uczuciem kołatania, dusznością i zmęczeniem. Ablacja może być zalecana w przypadkach zarówno napadowego, jak i przetrwałego, oraz utrwalonego migotania przedsionków. W migotaniu przedsionków – zwłaszcza napadowym – około 70-80% pacjentów doświadcza znacznej poprawy.

*Trzepotanie przedsionków – arytmia podobna do migotania, ale rytm jest bardziej miarowy. Może prowadzić do powikłań, takich jak niewydolność serca czy zwiększać ryzyko udaru. Dla trzepotania przedsionków skuteczność zabiegu wynosi około 90%.

*Napadowe częstoskurcze nadkomorowe (PSVT, AVNRT, AVRT) – objawiające się nagłymi epizodami bardzo szybkiego bicia serca, które mogą prowadzić do zawrotów głowy, osłabienia, a nawet omdleń. W przypadku częstoskurczu nadkomorowego skuteczność zabiegu sięga ponad 95%.

*Zespół Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW) – wrodzona wada przewodzenia, w której dodatkowa droga elektryczna w sercu prowadzi do epizodów tachykardii (szybkiego rytmu serca).

*Częstoskurcz komorowy – groźna arytmia, w której impulsy elektryczne powstają w komorach serca, mogąc prowadzić do omdleń, niewydolności serca, a nawet zatrzymania krążenia. Ablacja może być stosowana w przypadku częstoskurczu komorowego idiopatycznego – bez wyraźnej choroby serca, a także częstoskurczu komorowego po zawale – gdy tkanka bliznowata po zawale prowadzi do powtarzających się epizodów arytmii. W przypadku częstoskurczu komorowego wynik zależy od przyczyny, ale w wielu przypadkach ablacja znacząco zmniejsza liczbę napadów.

*Arytmie oporne na leczenie farmakologiczne – jeśli leki antyarytmiczne są nieskuteczne lub powodują dotkliwe skutki uboczne.

*Zasłabnięcia i omdlenia spowodowane napadami arytmii.

Lekarz może zaproponować ablację, gdy arytmia znacząco pogarsza jakość życia, powodując męczliwość, duszność, kołatania serca czy lęk. Zabieg jest również rozważany w przypadku nieskuteczności leczenia farmakologicznego lub silnych skutków ubocznych stosowanych leków. Decyzja o ablacji może zapaść także wtedy, gdy pacjent ma wysokie ryzyko powikłań, takich jak udar, niewydolność serca czy nagłe zatrzymanie krążenia, a także gdy arytmia utrzymuje się mimo leczenia i często nawraca.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika 2020. Red. Prow. Piotr Gajewski, Wyd. 11, Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2020, ISBN 978-83-7430-628-7
• Kardiologia. Red. Mandecki, Tadeusz . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2005, 646 s. ISBN 83-200-2912-0
• Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)
• Kardiologia. Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Wydanie II. Przemysław Mitkowski (red.), Robert Gil (red.), Adam Witkowski (red.), Piotr Lipiec (red.).  VM Media Group Sp z o.o. (Grupa Via Medica). 2023, 704 s.  ISBN: 9788367638876
• Kiliszek, M. Skuteczność przezskórnej ablacji w poszczególnych zaburzeniach rytmu serca. Choroby Serca i Naczyń 13, 454–456 (2016).
• “Interna Szczeklika 2021/22”, mały podręcznik wyd. Medycyna Praktyczna
• “Kardiologia” Złota seria interny polskiej, red. T. Mandecki, PZWL
• “Podstawy kardiologii”, red. L. Poloński, Śląska Akademia Medyczna
• “Inwazyjne leczenie zaburzeń rytmu serca u ludzi starszych – ablacja przezskórna”, A. Sikorska, R. Piotrowski, T. Kryński, P. Kułakowski; Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 11B, 2015
• Skuteczność przezskórnej ablacji w poszczególnych zaburzeniach rytmu serca, M. Kiliszek; Choroby Serca i Naczyń 2016;13(6):454-456