Ablacja zaburzeń rytmu serca – zabieg ablacji serca – definicja, rodzaje, przebieg

Problemy kardiologiczne, takie jak wszelakiego pochodzenia choroby serca czy zaburzenia jego rytmu występują w populacji coraz częściej. Co prawda większy odsetek zachorowalności jest u osób starszych niż u młodych czy dzieci, jednakże może to dotknąć każdego. Wpływ na wystąpienie chorób serca czy jego rytmu mają zarówno czynniki genetyczne, czyli często występujące w rodzinie, jak i styl życia, jaki prowadzi dana osoba. Zdarzają się też sytuacje, że powodem są inne często nieleczone lub nawet nie zdiagnozowane choroby przewlekłe współistniejące w każdym wieku. Zazwyczaj prowadzi się leczenie zachowawcze i najczęściej jest to farmakoterapia i zmiana stylu życia. Jednakże w ostatnim czasie badania pokazują, że zażywanie leków nie jest do końca skuteczne w przypadku zaburzeń serca. Natomiast świetne efekty przynosi ablacja zaburzeń rytmu serca, która potrafi doprowadzić do całkowitego wyleczenia pacjenta. Dodatkowo wręcz natychmiastowo poprawia jakość życia chorego. Co to jest ablacja serca, jak się do tego przygotować i kto może z takiego pomysłu skorzystać?

Zaburzenia rytmu serca

Arytmia serca, czyli właśnie zaburzenia rytmu serca to patologiczna praca układu przewodzącego impulsy do mięśnia sercowego, odpowiedzialnego za częstość skurczów narządu, co jest niezbędne do jego prawidłowej pracy. Podaje się, że dobrym jest wynik 60-100 uderzeń na minutę, czyli tętna. Wartości poniżej lub powyżej tego zakresu określa się właśnie jako arytmię serca. Zdarza się, że u chorego występują również dodatkowe skurcze, które są nieregularne i mogą pojawiać się w każdej chwili. Stąd zaburzenia rytmu serca określa się jako schorzenie nieprzewidywalne, które nieleczone może prowadzić nawet do śmierci pacjenta. Najczęstszymi przyczynami tego zjawiska są choroby serca, ale również różnego pochodzenia zaburzenia organizmu na tle hormonalnym, elektrolitowym czy gospodarki kwasowo-zasadowej. Zdarza się, że zaburzenia rytmu serca występują u ludzi całkowicie zdrowych i są następstwem przeżywanych w danej chwili dużych emocji.

Nieprawidłowości pracy serca mają specyficzne objawy, które pacjenci łatwo mogą rozpoznać. Do najczęstszych  zalicza się:

• uczucie duszności, lęku czy kołatania serca,
• zawroty głowy bądź utrata przytomności,
• nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego,
• bólu w klatce piersiowej.

Arytmię serca stwierdza się po wykonaniu badania nieinwazyjnego EKG oraz Holtera. Często wykonywane są również próby wysiłkowe, test pochyleniowy czy badanie EPS. Te ostatnie choć należy do inwazyjnych metod oceny pracy serca to jest najdokładniejszym i zazwyczaj używane podczas zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca.

Ablacja zaburzeń rytmu serca – co to jest?

Ablacja zaburzeń rytmu serca nie jest operacją, czego często obawiają się pacjenci. Jest to małoinwazyjny zabieg kardiochirurgiczny, który wykonuje się przez skórę, dzięki czemu jest niskie ryzyko powikłań. Zabieg ablacji serca polega na całkowitym usunięciu nieprawidłowych przewodzeń elektrycznych serca, które powodują zaburzenia rytmu narządu. Podczas procedury celowo uszkadza się tkanki mięśnia sercowego bądź jego okolic, które następnie tworzą drobne blizny. Jest to potrzebne, gdyż zadaniem właśnie tych bliznowych uszkodzeń serca jest zatrzymanie niefizjologicznych przewodzeń impulsów elektrycznych.

Sama ablacja zaburzeń rytmu serca usuwając powód nieprawidłowego funkcjonowania narządu przynosi jeszcze kilka innych korzyści dla chorego. Jest to przede wszystkim poprawa jakości życia, poprzez ograniczenie do minimum hospitalizacji i usunięcia objawów zaburzeń serca. Zabieg zapobiega przed wystąpieniem powikłań schorzenia, jak niewydolność mięśnia sercowego, a nawet śmierci pacjenta z tego powodu. Dodatkowo przeciwdziała nasileniem się arytmii serca i jej nawrotom.

Zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca jest 100% refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia pod warunkiem, że ma się takie skierowanie od lekarza kardiologa. Można je wykonać również prywatnie w niektórych placówkach, jednakże koszt może sięgać nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Rodzaje ablacji serca

Leczenie zaburzeń rytmu serca i wybór odpowiedniej metody jest zawsze konsultowane z lekarzem specjalistą prowadzącym danego pacjenta, a sam wybór zależy od wielu czynników. Podczas dobrze przeprowadzonego wywiadu kardiolog bądź kardiochirurg musi wybrać, który rodzaj ablacji serca jest odpowiedni. Obecnie wyróżnia się dwa sposoby: ablacje przezskórną oraz ablację chirurgiczną.

Ablacja przezskórna jest zdecydowanie mniej inwazyjna niż druga. Polega na wprowadzeniu specjalnej do tego celu elektrody w naczynie krwionośne w jedną z kończyn dolnych. Wraz z krwią dociera ona do serca, a dokładniej do miejsca, które jest powodem zaburzeń rytmu narządu. W tym miejscu elektroda za pomocą wysyłanych przez nią impulsów niszczy obszar „wadliwy” odpowiedzialny za powstanie zaburzeń. W tym rodzaju ablacji wyróżnia się dwie różne metody, w zależności od użycia różnych elektrod. Istnieje ablacja RF oraz krioablacja. Pierwsza emituje fale, które przez swoją energię niszczą nieprawidłowe komórki i wytwarzają bliznę. Natomiast druga polega na użyciu elektrody-cewnika, który zamraża je, tym samym również tworząc bliznę.

Ablacja chirurgiczna jest znacznie inwazyjniejszym rodzajem niż przezskórna, gdyż tutaj potrzebne jest rozcięcie klatki piersiowej i w ten sposób dostać się do nieprawidłowych tkanek. Wyróżnia się trzy metody: Maze, mini Maze i łączoną. Pierwsza ma miejsce na otwartym sercu, gdzie kardiochirurg specjalnie robi nacięcia w różnych częściach serca, a następnie zszywa, aby powstała blizna. Mini Maze nie wykonuje się na otwartym narządzie, a robi nacięcia pomiędzy żebrami klatki piersiowej. w te małe otworki wkładany jest endoskop, czyli mała kamera, która kontroluje przemieszczanie się cewnika. Stosowana jest czasami przy ablacjach przezskórnych. Wykorzystanie procedury mini Maze i ablacji przezskórnej to właśnie metoda łączona.

Komu zalecany jest zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca?

Ogólnym zaleceniem wykonania zabiegu ablacji serca jest poprawa jakości życia pacjentów z zaburzeniami rytmu serca oraz wydłużenie jego trwania. Natomiast jest kilka innych aspektów, w którym ablacja serca jest również wskazana. Przede wszystkim mowa jest tutaj o wszelakiego pochodzenia arytmiach serca oraz częstoskurczach. Dodatkowo zalicza się:

• brak skuteczności leczenia farmakologicznego,
• zasłabnięcia, omdlenia, utraty przytomności (głównie przez tachykardię),
• niewyjaśnione kołatania serca,
• migotanie bądź trzepotanie przedsionków.

Jak wygląda zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca?

Zabieg ablacji serca jest przeprowadzany zawsze w szpitalu w sali zabiegowej i trwa nawet kilka godzin w ciągłej pozycji leżącej pacjenta. Aby zabieg mógł być przeprowadzony na sali zaraz przy leżance musi znajdować się aparat rentgenowski.

Na początku procedury należy zdezynfekować pachwiny i okryć jałowym fartuchem całą okolicę. Podawane jest znieczulenie miejscowe i wkłucie się w tętnicę lub żyłę udową w jednej z pachwin. W miejscu wkłucia zakładany jest cewnik ablacyjny, za pomocą którego wprowadzana jest elektroda, aż do serca. Tam jej końcówkę nagrzewa się do około 50-70 stopni Celsjusza podczas metody termoablacji, czyli nagrzaniu elektrody za pomocą prądów wysokiej częstotliwości, które są przez nią wytwarzane. W taki sposób dochodzi to wytworzenia się blizn w mięśniu sercowym.

W przypadku skorzystania z metody krioablacji cewnik wprowadzany jest aż do serca, bezpośrednio do miejsca, które wytwarza nieprawidłowe impulsy częstości skurczów serca. Następnie wprowadza się ciekły azot, jako czynnik zimna, którego temperatura dochodzi do nawet -80 stopni Celsjusza. Działa to podobnie, jak w termoablacji, że za pomocą bardzo wysokiej, a w tym wypadku bardzo niskiej temperatury uszkadzane są tkanki, prowadząc do powstania blizn.

Czy jest potrzebne wcześniejsze przygotowanie się do zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca?

Najczęściej przed każdym zabiegiem czy operacją potrzebne jest konkretne przygotowanie się pacjenta do możliwości wykonania takiej procedury. Mimo, że ablacja zaburzeń rytmu serca stosowana jest jako mało inwazyjny zabieg to również wymaga wcześniejszego odpowiedniego przygotowania się do niego.

Zalecenia dla pacjenta przed ablacją zaburzeń rytmu serca:

1. Należy usunąć owłosienie w okolicach obu pachwin, gdyż właśnie tędy zostaną wprowadzone elektrody.
2. Przynajmniej 6 godzin przed zabiegiem nie powinno się jeść ani pić, ewentualnie zwykłą wodę niegazowaną w bardzo małych ilościach, ze względu na to, że pacjent musi być na czczo.
3. Jeśli przyjmuje się leki na stałe to powinno się je zażyć, jednakże wcześniej koniecznym jest skonsultowanie tego z lekarzem prowadzącym.
4. Do szpitala zabrać ze sobą całą dokumentację medyczną wraz z badaniami: grupą krwi i morfologią, EKG, echo serca, listę przyjmowanych leków oraz w razie konieczności inne ważne badania wykonywane w ostatnim czasie.

Na wizycie uprzedzającej zabieg z pewnością lekarz zapyta czy zostało się zaszczepionym przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Jest to ważne i zalecane przez specjalistów, aby każdy pacjent był zaszczepiony właśnie na tego wirusa przed wykonaniem zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca.

Dodatkowo warto pamiętać, że pacjent po wykonanej ablacji serca zostaje na obserwację 2-3 dni w szpitalu. Należy więc zabrać ze sobą podręczną torbę z najpotrzebniejszymi rzeczami na taki pobyt. Od razu po zabiegu należy przebywać w pozycji leżącej, bez zginania kończyny, w którą nastąpiło wkłucie przez kilka godzin bądź tyle ile zaleci lekarz, który przeprowadzał zabieg.

Zalecenia po zabiegu ablacji zaburzeń rytmu serca

Proces gojenia się pozabiegowego trwa nawet do 3-4 miesięcy, dlatego ważnym jest, aby pacjent w tym czasie szczególnie dbał o siebie i stosował się do zaleceń lekarza. Odpowiednie zachowania umożliwią, jak najszybszy powrót do zdrowia.

1. Regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami specjalisty.
2. Często monitorować stężenie glukozy i ciśnienie tętnicze krwi.
3. Przez kilka pierwszych tygodni nie dźwigać ciężkich rzeczy, w tym ciężarów na siłowni.
4. Nie unikać aktywności fizycznej, jednakże wracać do niej stopniowo i powoli. Podobnie tyczy się to aktywności seksualnej.
5. Dbać o prawidłową masę ciała, a w przypadku nadwagi lub otyłości dążyć do zmniejszenia wagi.
6. Prowadzić zdrowy styl życia oraz pełnowartościową i zbilansowaną dietę.
7. Całkowicie odstawić używki, takie jak alkohol czy papierosy.

Przy stosowaniu powyższych zaleceń cała rekonwalescencja powinna przebiegać spokojnie i dobrze. Jednakże w przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy, jak najszybciej zgłosić się do swojego lekarza. Do symptomów, które nie powinny mieć miejsca po zabiegu ablacji serca zalicza się omdlenia, nieregularne częstoskurcze serca (przyspieszone tętno) i silne bóle. Dodatkowo niepokoić powinny wyczuwalne zgrubienia, guzki w pachwinie oraz brak wyczuwalnego tętna, zdarza się również wzmożone krwawienie z rany pachwinowej.

Możliwe powikłania po zabiegu ablacji serca

Pomimo, że ablacja zaburzeń rytmu serca należy do najnowocześniejszych i najskuteczniejszych sposobów leczenia tego problemu mogą wystąpić powikłania. Nieważne, jak dany zabieg jest bezpieczny i małoinwazyjny dla pacjenta zawsze mogą się pojawić skutki uboczne, ze względu na ingerencję w organizm. Możliwymi powikłaniami jest:

• krwiaki w miejscu wkłucia,
• uszkodzenie zastawek bądź przekłucie ściany serca,
• zakrzepica żył głębokich,
• powikłania zakrzepowo-zatorowe,
• przetoka tętniczo-żylna,
• tętniaki, choć głównie rzekome,
• zatorowość płucna,
• zamknięcie tętnicy wieńcowej,
• udar mózgu.

Przeciwwskazania do ablacji zaburzeń rytmu serca

Zabieg ablacji zaburzeń rytmu serca należy do jednych z najbezpieczniejszych metod leczenia zaburzeń rytmu serca i ma zastosowanie w wielu przypadkach. Jednakże niektóre schorzenia czy stany chorobowe są tzw. czerwonymi flagami, przy których ablacji serca zastosować nie wolno. Do głównych przeciwwskazań należy: skaza krwotoczna bądź skrzepliny w sercu, ciąża, zakażenia całego organizmu lub miejscowe, niemożność dostania się do naczyń krwionośnych oraz leżenia pacjenta przez długi okres czasu.

Piśmiennictwo:

• “Interna Szczeklika 2021/22”, mały podręcznik wyd. Medycyna Praktyczna
• “Kardiologia” Złota seria interny polskiej, red. T. Mandecki, PZWL
• “Podstawy kardiologii”, red. L. Poloński, Śląska Akademia Medyczna
• “Inwazyjne leczenie zaburzeń rytmu serca u ludzi starszych – ablacja przezskórna”, A. Sikorska, R. Piotrowski, T. Kryński, P. Kułakowski; Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 11B, 2015
• Skuteczność przezskórnej ablacji w poszczególnych zaburzeniach rytmu serca, M. Kiliszek; Choroby Serca i Naczyń 2016;13(6):454-456