Sinica

W wyniku zbyt małego wiązania się tlenu z jednym z składników krwi, jakim jest hemoglobina powstaje objaw sinicy. W zależności od dokładnej przyczyny jej powstania wyróżniamy dwa rodzaje. Sinica obwodowa oraz centralna, aczkolwiek niektórzy naukowcy twierdzą, że występuje również trzecia – płucna. Objawy są dosyć charakterystyczne i jak sama nazwa wskazuje, odznacza się ona silnym zabarwieniem paznokci, ust, skóry czy błon śluzowych. Skąd się bierze sinica oraz jak ją leczyć?

Czym jest sinica?

Sinica to reakcja organizmu na niedobory wysycenia tlenem, krwi włośniczkowej. Dokładniej rzecz ujmując jest spowodowana niedotlenieniem organizmu i podwyższeniem stężenia hemoglobiny odtlenowanej powyżej 5 g na 100 ml krwi. Jak to funkcjonuje?

Hemoglobina jest białkiem zawartym w erytrocytach, czyli w krwinkach czerwonych krwi i odpowiada za jej czerwony kolor. Główną podstawową funkcją hemoglobiny jest wiązanie się z tlenem i jego przenoszenie. Pierwszym miejscem, w którym tlen przyłącza się do hemoglobiny są płuca, a tam za pomocą sieci naczyń krwionośnych tlen jest doprowadzany do wszystkich tkanek organizmu. Od tego czy hemoglobina jest utlenowana czy też nie, zależy jej kolor oraz barwa ciała widoczna na zewnątrz charakterystyczna dla danego odcieniu krwi. Ze względu na to, że jedna cząsteczka hemoglobiny ma zdolność wiązania się z od jednej do czterech cząsteczek tlenu, przyczynia się do tego, że całość może tworzyć różne stopnie utlenienia, bądź być w stanie całkiem odtlenowanym w przypadku połączenia się, np. z dwutlenkiem węgla.

Wyróżniamy jedną prostą zasadę odnośnie utlenowania hemoglobiny oraz powiązania tego z kolorem skóry. Większa ilość cząsteczek przyłączających się do hemoglobiny, oznacza wyższy stopień nasycenia tlenem, a tym samym wpływa na jaśniejszy kolor krwi. Natomiast im ciemniejsza barwa krwi (od ciemnoczerwonej do nawet niebieskawej), tym wyższy stopień odtlenowania hemoglobiny.

Sinicy nie należy jednak mylić z niedokrwistością, gdyż w omawianym objawie problem tyczy się zmniejszenia ilości hemoglobiny utlenowanej we krwi, aczkolwiek nie dochodzi do obniżenia samego poziomu hemoglobiny.

Jakie są przyczyny powstania sinicy?

Ze względu na to że sinica nie jest chorobą, a tylko objawem, czy reakcją organizmu na zbyt duże stężenie hemoglobiny odtlenowanej we krwi włośniczkowej. Z tego względu przyczyną powstania tego objawu może być wiele różnych chorób, aczkolwiek najczęściej są to schorzenia płuc oraz serca. Samą sinice różnicujemy na dwa typy i w zależności od tego, który występuje, może mieć różne przyczyny.

Sinica centralna zauważalna zazwyczaj jest, gdy saturacja wynosi poniżej 85%, najczęściej objawiająca się w towarzystwie chorób układu oddechowego. Dochodzi do niej również często w przypadku pojawienia się hemoglobiny patologicznej.Sinica centralna zauważalna zazwyczaj jest, gdy saturacja wynosi poniżej 85%, najczęściej objawiająca się w towarzystwie chorób układu oddechowego. Dochodzi do niej również często w przypadku pojawienia się hemoglobiny patologicznej.

Do przyczyn powstania tego typu sinicy należy:

• Niewydolność oddechowa,
• Astma,
• Zapalenie oskrzelików,
• Choroby płuc,
• Brak dotlenienia mózgu,
• Obniżone ciśnienie parcjalne tlenu we wdychanym powietrzu, głównie ze względu na długotrwałe przebywanie na dużych wysokościach,
• Wrodzone wady serca,
• Niewydolność serca,
• Przedawkowanie narkotyków, np. heroiny,
• Obecność hemoglobiny patologicznej.

Natomiast sinica obwodowa jest skutkiem zbyt dużego odtlenowania hemoglobiny docierającej do tkanek obwodowych, czyli dystalnych części ciała, jak ręce, nogi, nos czy małżowiny uszne. Jej pojawienie się często jest charakterystyczne dla obok występującej niewydolności krążeniowej, jednakże nie dotyka bezpośrednio chorób płuc czy serca. Do przyczyn powstania sinicy obwodowej zalicza się głównie:

• Przemarznięcie – hipotermia,
• Zaburzenia naczynioruchowe – objaw Raynauda czy nerwica,
• Niedrożność żylną bądź tętniczą. Przyczyną mogą być tutaj zatory tętnicze, miażdżyca, angiopatia cukrzycowa czy zapalenie żył powierzchownych, zakrzepica, zespół pozakrzepowy,
• Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca mówiący na przykład o wstrząsie bądź niewydolności narządu, jak zwężenie zastawki mitralnej lub aortalnej,
• Zwiększenie lepkości krwi co może być przyczyną ze względu na występowanie czerwienicy czy krioglobulinemii.

Konieczne należy dodać, iż niektórzy naukowcy twierdzą, że istnieje również trzeci rodzaj sinicy, jakim jest sinica płucna. Jest ona możliwa do odróżnienia od centralnej, jedynie na wzgląd na reakcję pacjenta na oddychanie z użyciem czystego tlenu, co skutkuje całkowitym pominięciem objawu.

Dodatkowo wyróżniamy także sinicę rzekomą, powstała przez obecność nieodpowiedniego barwnika we krwi, czyli przez występowanie metali ciężkich lub niektórych leków w krwioobiegu, oraz sinica powstała przez zawartość we krwi hemoglobiny patologicznej. Ten rodzaj sinicy można odróżnić od całej reszty za pomocą prostego testu. Przykłada się palce do skóry w miejscu, gdzie występuje duże zasinienie na kilka sekund i puszcza. W przypadku, gdy mimo uściśnięcia objaw chwilowo nie ustąpił, jest to dodatni wynik testu mówiący o sinicy rzekomej.

W przypadku hemoglobiny patologicznej główną przyczyną powstania jej są zatrucia azotanami bądź sulfonamidami. Prowadzi to do powstania 3 rodzajów nieprawidłowej hemoglobiny.

Karboksyhemoglobina powstaje z trwałego połączenia hemoglobiny z tlenkiem węgla. Nie jest to do końca trwałe połączenie, aczkolwiek w porównaniu do powinowactwa hemoglobiny z tlenem, tlenek węgla ma nawet do 300 razy większe niż tlen. W tym przypadku hemoglobina ściśle związana z innym związkiem niż tlen, nie jest w stanie przenosić go do dalszych tkanek. W ciągu kilku chwil prowadzi to do niedotlenienia organizmu, co może skutkować nawet śmiercią organizmu, w przypadku gdy jego stężenie będzie wynosiło ponad 60% wypełnienia.

Methemoglobinemia jest to choroba, której sinica towarzyszy w przypadku, gdy methemoglobina wzrasta powyżej 1,5 g na 100 ml krwi. Choroba ma związek z występowaniem większej ilości innego białka niż hemoglobina, przez co organizm traci zdolność wiązania się hemoglobiny z cząsteczkami tlenu i możliwości przenoszenia go do dalszych tkanek organizmu. Występowanie tej formy białka często jest spowodowane przez przedawkowanie leków. W głównej mierze mowa o paracetamolu bądź innych środkach chemicznych, jednakże rzadko kiedy jej przyczyną jest wada wrodzona.

Sulfhemoglobina powstaje w wyniku przedawkowania leków z grupy azotanów czy sulfonamidów. Białko to powstaje przez reakcję barwnika krwi ze związkami wzbogaconymi w siarkę, przez co barwnik ten, jakim jest hemoglobina nieodwracalnie traci możliwość połączenia się z tlenem i transportowania go do dalszej części organizmu..

Jakie objawy daje sinica?

Uogólniając objawy sinicy, najbardziej charakterystycznym dla niej jest niebieskawe lub sine zabarwienie skóry, które w zależności od rodzaju samej sinicy, dotyka innego miejsca ciała. W przypadku sinicy centralnej, zasinieniu ulegają błony śluzowe, wargi, język łącznie z całą jamą ustną oraz ogólne przebarwienie skóry tułowia i głowy. Zaś w sinicy obwodowej zmiany koloru skóry dotykają części ciała dystalnych i położonych nieco od osi środkowej ciała. Są to kończyny, a dokładnie palce dłoni rąk czy stóp, paznokcie lub całe dłonie bądź stopy, małżowiny uszne oraz nos. Warto zwrócić uwagę, że u osób z ciemniejszą karnacją objawy sinicy mogą być bardzo kiepsko widoczne, dlatego należy u nich zwrócić na to szczególną uwagę.

Jak wygląda leczenie sinicy?

W przypadku wystąpienia zasinienia ust, palców, głowy lub całego tułowia interwencja lekarska powinna nastąpić maksymalnie do 5 minut. Ważnym jest także to czy sinica występuje jako ostra czy już przewlekła forma. W przypadku tej pierwszej natychmiastowa konsultacja lekarska jest niezbędna i zdecydowanie również konieczna. Natomiast w przypadku sinicy przewlekłej zazwyczaj pacjenci są na tyle już wyedukowani przez lekarzy ich prowadzących, że wiedzą co powinni robić i jak się zachować w przypadku zaostrzenia się objawów.

W sytuacji skorzystania z konsultacji medycznej, lekarz oprócz przeprowadzanie wywiadu, zaleca wykonanie w trybie natychmiastowym badania krwi. O zdiagnozowaniu sinicy świadczą dwa parametry, mówiące to samo, które bywają jednak różnie oznaczane:

• Zawartość stężenia odtlenowanej hemoglobiny wynosi 5 g na 100 ml krwi lub więcej.
• Wysyceniem hemoglobiny tlenem osiąga wartość poniżej 85%.

Ze względu na to, że sinica jest towarzyszką różnych poważnych chorób, pierwszy krok leczenia obejmuje przede wszystkim zdiagnozowanie i terapię danego schorzenia. W przypadku sinicy obwodowej, której najczęstszą przyczyną są problemy z sercem czy naczyniami, należy wdrożyć odpowiednie leczenie kardiologiczne. W tym celu zastosowanie mają statyny, czyli leki zmniejszające poziom miażdżycy, która jest najczęstszą przyczyną tej formy sinicy.

Natomiast w przypadku sinicy centralnej, gdy następują problemy pulmonologiczne zalecane są przez specjalistów leki rozszerzające oskrzela czy tlenoterapia. Ta forma leczenia polegająca na podawaniu choremu tlenu jest o tyle korzystna, że efekty przychodzą bardzo szybko, a do tego pacjent może nawet w domu otrzymywać tlen, dzięki specjalnym koncentratom.

Zabiegi chirurgiczne stosowane są bardzo rzadko. Korzystne działanie i rezultaty przynoszą tylko, w przypadku poważnych chorób płuc czy serca wymagających natychmiastowego operowania.

Działania profilaktyczne w przypadku wystąpienia sinicy.

Dodatkowo istnieje kilka wytycznych zalecanych przez lekarzy w przypadku wystąpienia objawu sinicy bądź jej odmiany przewlekłej. Zaleca się:

• Jak najczęściej wychodzić na świeże powietrze, aby móc się dotlenić,
• W przypadku palenia papierosów zaleca się całkowite rzucenie nałogu oraz wychodzenie z zadymionych pomieszczeń,
• Ograniczenie wysiłku fizycznego lub wykonywanie go pod okiem lekarza bądź innego profesjonalisty mającego wiedzę w zawodzie,
• W przypadku nieżytów oskrzeli bądź innych chorób płuc, warto stosować leki wykrztuśne lub rozszerzające oskrzela,
• W przypadku szwankowania układu krwionośnego należy pozostać pod ciągłą opieką lekarza kardiologa oraz pamiętać o zażywaniu odpowiednich leków regulujących problemy naczyniowe czy sercowe,
• Pamiętać o wykonywaniu regularnych badań i częstego sprawdzania we własnym zakresie zawartości stężenia utlenowanej hemoglobiny we krwi za pomocą pulsoksymetru.