Angioplastyka wieńcowa

Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego o różnym podłożu są jednym z najbardziej poważnych, gdyż tyczą się jednego z najważniejszych narządów. Specjaliści zajmujący się leczeniem takich schorzeń, a zwłaszcza kardiochirurdzy, mają nieraz nie małe wyzwanie, szczególnie jeśli chodzi o zabiegi i operacje przeprowadzane w obrębie tego układu. Uważane są za te najtrudniejsze w całej medycynie. Do jednych z takich zabiegów chirurgicznych, które są inwazyjne (czyli dochodzi do ingerencji w ciało) zalicza się angioplastykę wieńcową. Jak się przygotować do zabiegu? Czy jest to bolesny zabieg? Co da się nim uzyskać? Na te oraz inne pytania można znaleźć odpowiedzi w poniższym artykule.

Co to jest angioplastyka?

Angioplastyką nazywa się specjalny kardiochirurgiczny zabieg inwazyjny polegający na rozszerzeniu i udrożnieniu naczyń krwionośnych, które w wyniku zazwyczaj choroby są znacznie zwężone bądź całkowicie zamknięte. Cały proces polega na włożeniu specjalnego cewnika, z tak zwanym balonikiem do nadmiernie zwężonego naczynia. Balonik po wprowadzeniu do naczynia napełnia się, dzięki czemu można zwiększyć średnicę tętnicy do w miarę prawidłowych wartości.

Angioplastyka obecnie jest stosowana do poszerzenia kilku tętnic:

• szyjnych,
• wieńcowych,
• kończyn,
• narządów wewnętrznych.

Dodatkowo można używać angioplastyki do udrażniania naczyń żylnych, jednakże w tym przypadku następuje to znacznie rzadziej. Ważnym aspektem, a zarazem zaletą tego badania jest fakt, że wykonuje się go bez otwierania klatki piersiowej, co umożliwia szybszy powrót do zdrowia u takich pacjentów.

Co to znaczy wieńcowa?

Wieńcowa oznacza nic innego jak konkretne naczynia, a dokładnie tętnice wieńcowe, które wchodzą w skład krążenia wieńcowego. Krążenie takie jest odpowiedzialne za przepływ krwi bogatej w substancje odżywcze i tlen do komórek mięśniowych serca oraz odebranie im krwi pełnej ubocznych produktów metabolizmu i dwutlenku węgla. Cała wymiana krwi w komórkach serca jest możliwa dzięki naczyniom wieńcowym, czyli takim, które oplatają całe serce z zewnątrz. Pełnią one tylko jedną funkcję, którą jest wymiana substancji dla komórek mięśnia sercowego, jak właśnie tętnice wieńcowe.

W jakim celu wykonuje się angioplastykę wieńcową?

Wszystkie zabiegi kardiochirurgiczne polegają na ingerencji w układ sercowo-naczyniowy. Głównym ich zadaniem jest poprawa funkcjonowania serca i naczyń, które zaczęły szwankować co może nieść za sobą ryzyko nawet zgonu. Zaś najważniejszym celem takich zabiegów jest poprawa funkcjonowania i wydolności pacjenta. Dodatkowo w zależności od przypadku pacjenta, wyróżnia się wiele innych korzyści, które niesie za sobą wykonanie angioplastyki wieńcowej. Jest to przede wszystkim:

• Umożliwienie wykonywania wysiłku fizycznego bez gwałtownych i nadmiernych duszności,
• Wyeliminowanie duszności dławicowych,
• Poprawa ukrwienia mięśnia sercowego i przywrócić jego prawidłowość w pracy,
• Wydłużenie życia pacjentów i ograniczenie do minimum wystąpienia u nich zgonów.
• Zmniejszenie wystąpienia kolejnych zawałów,
• Ochrona przed ponowną rewaskularyzacją, czyli kolejnym zabiegiem udrażniania zwężonych naczyń krwionośnych.

Wskazania do wykonania zabiegu

Ze względu na dość dużą różnorodność w przyczynie wystąpienia jakiegokolwiek schorzenia bądź zaburzenia w czynności tętnic wieńcowych, należy każdego pacjenta zdiagnozować. Robi się na to wiele sposób, a do tego dużą pomocą okazuje się opisanie przez pacjenta konkretnych objawów, którego u niego występują. Po szczegółowej diagnozie oraz wielu badaniach zostały wykazane poszczególne przypadki, które kwalifikują pacjenta do wykonania angioplastyki wieńcowej. Jest to bardzo ważny zabieg u pacjentów po przebytym świeżym zawale serca bądź jego ostrym charakterze. Dodatkowo zaleca się jego wykonanie u osób, u których zdiagnozowano:

• Ostry zespół wieńcowy,
• Niestabilna choroba wieńcowa,
• Występowanie dławicy piersiowej,
• Zwężenia na tle miażdżycowym w tętnicach wieńcowych,
• Niedokrwienny udar mózgu.

Warto dodać, że angioplastyka wieńcowa jest również alternatywą w stosunku do tak zwanych by-passów, czyli zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego, co przeprowadza się z otwarciem klatki piersiowej.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Jak w przypadku każdego zabiegu czy operacji, w której dochodzi do ingerencji w organizm ludzki, istnieje wiele przeciwwskazań do jego wykonania. W przypadku zabiegu angioplastyki wieńcowej bezpośrednimi przeciwwskazaniami oraz tzw. czerwonymi flagami są:

• Świeży udar mózgu,
• Zaburzenia krzepnięcia krwi,
• Zapalenie wsierdzia,
• Zaawansowane upośledzenie funkcji lewej komory serca,
• Ciężka skaza krwotoczna,
• Niedokrwistość,
• Nadciśnieniu tętnicze o ciężkim charakterze,
• Niewydolności nerek w stopniu zaawansowanym,
• Obrzęki płuc,
• Krwawienie z przewodu pokarmowego, które czynnie występuje u chorego,
• Nieodpowiednio leczona bądź całkowicie nieleczona cukrzyca,
• Znaczne zaburzenia elektrolitowe,
• Ciężka wyniszczająca choroba pacjenta, która w krótkim czasie doprowadzi do zgonu,
• Zaburzenia psychiczne pacjenta,
• Brak zgody pacjenta na wykonanie zabiegu.

Mimo, że wiele z nich są konkretnie bezwzględnymi przeciwwskazaniami, to niektóre są zależne od wielu kwestii. Jednakże w takich sytuacjach lekarz sam decyduje czy korzyści z wykonania angioplastyki górują nad ryzykiem z samego wykonania zabiegu.

Jak się przygotować do angioplastyki wieńcowej?

Angioplastykę, którą poprzedza się przeprowadzeniem koronarografii, wykonuje się w szpitalu i mimo że sam zabieg trwa dość krótko, to należy wziąć pod uwagę, że jest możliwość pozostania w szpitalu na kolejną noc. Dzieje się tak z tego względu, iż pacjent po przeprowadzonym zabiegu, musi być pod obserwacją personelu medycznego na wypadek, gdyby doszło do silnych powikłań tuż po badaniu. Dlatego też każdemu pacjentowi zaleca się, aby zgłaszając się na wykonanie badania, zabrał ze sobą małą torbę podręczną z najpotrzebniejszymi rzeczami i środkami do higieny osobistej.

Same procedury przygotowujące do zabiegu są identyczne, jak w przypadku badania koronarografii. Najważniejszą kwestią w przygotowaniu się do zabiegu jest bycie na czczo lub niespożywanie pokarmów przynajmniej i minimalnie – 6 godzin przed planowaną godziną wykonania badania. W przypadku zażywania leków na stałe zaleca się je przyjąć popijając niewielką ilością wody mineralnej. Jednakże o takowych zażywanych medykamentach należy poinformować swojego lekarza prowadzącego przed zabiegiem, zwłaszcza w przypadku farmaceutyków zmniejszających krzepliwość krwi.

Drugim ważnym aspektem jest prawidłowe nawodnienie organizmu przed wykonaniem angioplastyki wieńcowej. Jest to ważna kwestia, dlatego że im bardziej nawodniony jest pacjent przed zabiegiem, tym szybciej po nim organizm pozbędzie się kontrastu z moczem. W tym celu zaleca się wypić, chociaż 1 litr wody mineralnej nim dojdzie do badania.
Na kilka godzin przed zgłoszeniem się do szpitala na angioplastykę dobrym będzie przygotowanie okolicy obu pachwin nóg oraz przedramion poprzez dokładne ich umycie i ogolenie tych stref. Należy pamiętać, że na czas trwania zabiegu koniecznie trzeba zdjąć biżuterię oraz wszystkie metalowe elementy, które się posiada, jak np. protezy zębowe.

Już przed samym wykonaniem angioplastyki wieńcowej lekarz przeprowadzi z chorym wywiad, w celu uzyskania informacji o stanie pacjenta i aktualnym samopoczuciu. W tym momencie można poinformować doktora o ewentualnych obawach czy nagłym niewyrażeniu zgody na przeprowadzenie badania. Ważne jest, aby powiedzieć lekarzowi, jeśli występuje bądź podejrzewa się alergię na środki cieniujące, jod, lateks czy antybiotyki. Specjalista może zadecydować, że przed wykonaniem zabiegu potrzebuje wykonać dodatkowo EKG lub ECHO serca, jednakże zależy to od aktualnego stanu pacjenta.

W przypadku chorych na ostre zespoły wieńcowe angioplastyka wieńcowa przeprowadzana jest w kilka chwil od przyjęcia pacjenta do szpitala bądź natychmiastowo.

Na czym polega zabieg angioplastyki wieńcowej?

Zabieg angioplastyki wieńcowej zalicza się do inwazyjnych z tego względu, że dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek organizmu. Jest ono inwazyjne z racji tego, że należy naciąć skórę w odpowiednim miejscu, aby móc dotrzeć przyrządami do chorego miejsca tętnicy wieńcowej. Cały proces przeprowadza się w specjalnej sali hemodynamicznej w pracowni kardioangiograficznej i jest on bezbolesny. Dzieje się tak ze względu na podawane zawsze znieczulenie miejscowe i pozostawienie pacjenta w pełni świadomego.

Badanie przeprowadza się zazwyczaj przez nakłucie tętnicy promieniowej znajdującej się w okolicy nadgarstka. Jednakże jest również drugi sposób, w którym do nakłucia dochodzi w obrębie tętnicy udowej, czyli w pachwinie nogi, lecz to wykonuje się znacznie rzadziej.

Zanim przejdzie się wykonania bezpośrednio angioplastyki wieńcowej, należy przeprowadzić zabieg koronarografii. W tym celu pacjenta układa się w pozycji leżącej na plecach, całkowicie rozebranego, lecz przykrytym specjalnym prześcieradłem chirurgicznym. Następnie zostają przyklejone mu elektrody na bieżąco kontrolujące stan serca i podane znieczulenie. Koronarografia polega na nakłuciu odpowiedniej tętnicy za pomocą igły angiograficznej i włożeniu specjalnej rurki z zastawką, czyli założenia koszulki naczyniowej.
Następnie wprowadza się przy wykorzystaniu koszulki cewnik prowadzący i wstrzykuje środek kontrastujący, aby uwidocznić naczynia przy promieniowaniu rentgenowskim.

Do tak przygotowanego naczynia przechodzi się do typowej angioplastyki. W tym celu wprowadza się prowadnik, czyli cienki metalowy drucik, który prowadzi się do miejsca w naczyniu, w którym nastąpiło zwężenie. Po nim należy wsunąć odpowiedni cewnik z założonym na jego końcu balonikiem. Balonik ten rozszerza dane naczynie, w wyniku wypełnieniu go pod ciśnieniem mieszaniny soli fizjologicznej i kontrastu. Dzięki napełnianiu się balonika dochodzi do poszerzenia się światła tętnicy i zwiększenia jej średnicy. Na skutek tego dochodzi do zniszczenia blaszki miażdżycowej i poprawy przepływu krwi przez naczynie.

Podanie kontrastu w tym zabiegu jest niezbędne, gdyż za jego pomocą pod wpływem promieni rentgenowskich lekarz jest w stanie ocenić poziom poszerzania się tętnicy. Ważnym jest dodać, że w większości przypadków na balonik zakłada się stent, czyli siateczkowatą metalową protezę naczyniową, która ma kształt walca. Stosuje się go ze względu na to, że jest bardzo elastyczny i pomaga prawidłowo funkcjonować tętnicy. Przy okazji stenty zapobiegają powstawaniu niedrożności naczynia, pełniąc funkcję podpory dla tętnicy wieńcowej. Jednakże stenty są nieodwracalne. Oznacza to, że raz założony nie da się już usunąć ze światła naczynia.

Po prawidłowym poszerzeniu naczynia należy usunąć z naczynia zbędne przyrządy i zabezpieczyć ranę powstałą przez nakłucie. W tym celu stosuje się zwykle bandaż z wałkiem uciskowym lub zakłada szwy. Całość badania trwa od około 30 minut do 2 godzin.

Jakie są zalecenia po zabiegu angioplastyki wieńcowej?

W chwili, kiedy badanie dobiegnie ku końcowi, jeszcze będąc na stole hemodynamicznym, lekarz wyciąga narzędzia medyczne, jak koszulkę czy cewniki i zaopatruje się odpowiednio ranę. Następnie pacjent zostanie przeniesiony do sali obserwacyjnej pozabiegowej. Najważniejsze jest tutaj, aby stosować się do zaleceń lekarza oraz pielęgniarek.

Mówi się, że gdy zabieg był przeprowadzony przez tętnicę promieniową, można od razu wstać z łóżka, a inaczej w przypadku nacięcia tętnicy udowej. Jednakże warto zwłaszcza w przypadku, gdy pacjent źle się czuje po zabiegu, aby pozostał w pozycji leżącej do trzech godzin. W sytuacji, gdy była przecinana pachwina nogi, należy wstrzymać się z zejściem z łóżka przez co najmniej 6 godzin. Najważniejsze jest, aby przez kilka godzin po zabiegu pamiętać, aby nie zginać kończyny zabiegowej i nie wykonywać zbyt gwałtownych ruchów daną ręką czy nogą. Jest to dość istotne, aby zapobiec powstawaniu krwiaków czy rozlanych siniaków. Od razu po zakończeniu badania można jeść i pić. Płyny, w tym głównie woda mineralna po tym zabiegu są szczególnie ważne, a zwłaszcza spożywanie ich w sporych ilościach. Czynność ta pomoże w szybszym wypłukaniu środka kontrastowego z organizmu i procesów regeneracyjnych rany.

Powikłania po zabiegu angioplastyki wieńcowej.

Angioplastyka wieńcowa jest zabiegiem przezskórnym, czyli należy do postępowania z grupy czynności inwazyjnych. Wszystkie zabiegi, które przeprowadza się z naruszeniem ciągłości tkanek, mogą prowadzić do powikłań. Na szczęście występują one u zaledwie kilku procent wszystkich pacjentów zabiegów, lecz mimo wszystko należy wziąć pod uwagę ryzyko możliwości ich wystąpienia. Zawsze przed przygotowaniem do zabiegu lekarz informuje swojego pacjenta o wszystkim akcjach niepożądanych, które mogą się przydarzyć w trakcie działania bądź w najbliższym czasie już po zakończeniu czynności. Do powikłań po angioplastyce wieńcowej zalicza się:

• Wystąpienie krwiaków w miejscu nakłucia,
• Wstrząs,
• Przemieszczenie się blaszki miażdżycowej,
• Udar niedokrwienny mózgu,
• Obrzęk płuc,
• Wystąpienie zaburzeń rytmu serca,
• Tętniak rzekomy,
• Całkowite pęknięcie naczynia,
• Nagłe zamknięcie tętnicy, co może zakończyć się zawałem serca bądź natychmiastowym zgonem,
• Ostra niewydolność nerek,
• Przetokę tętniczo-żylną,
• Restenoza, czyli nawrót zwężenia tętnicy, która była poddana zabiegowi,
• Hipotonia, czyli niedociśnienie tętnicze,
• Silne krwawienia w miejscu założenia cewnika,
• Zaburzenia czucia, ze względu na uszkodzenie tkanek w okolicy sąsiadujących nerwów,
• Reakcja anafilaktyczna organizmu na podanie kontrastu.

Dodatkowo w przypadku, gdy pacjent za szybko odstawi leki przeciwpłytkowe lub jego organizm jest dość oporny na leczenie, może wystąpić zjawisko zwane późną zakrzepicą stentową. Jest to powstanie zakrzepu w miejscu, w którym była konieczność założenia stentu w naczyniu. Może również wystąpić niegroźna alergiczna reakcja organizmu na zastosowanie kontrastu, która zdarza się dość często wśród pacjentów. Głównymi objawami pojawienia się uczulenia na zastosowany kontrast są bóle głowy, wysypka skórna, kaszel, swędzenie, rumień, duszności czy nawet nudności z odruchem wymiotnym. Jednakże nie należy się tym martwić, gdyż do kilku godzin po zabiegu wszystkie nieprzyjemne objawy zanikają.

Co robić po powrocie do domu po przeprowadzonej angioplastyce wieńcowej?

W chwili wypisania pacjenta ze szpitala po wykonaniu zabiegu najbardziej kładzie się nacisk na sporą ilość odpoczynku. Nie zaleca się wykonywania dużej aktywności fizycznej, a do formy należy wracać powoli i stopniowo. Warto zacząć powrót do zdrowia od codziennych krótkich spacerów czy jazdy na rowerze, powoli zwiększając ich długość i intensywność, o ile nie występują żadne powikłania. W przypadku pojawienia się istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego czy samopoczucia należy skontaktować się ze swoim lekarzem, aby zalecił co w takiej sytuacji zrobić. Dodatkowo należy pamiętać o stosowaniu przepisanych przez doktora odpowiednich lekarstw i pilnować ich dawki oraz pory przyjmowania.

Prócz stopniowej aktywności fizycznej w powrocie do zdrowia i zapobieganiu nawrotom schorzenia należy stosować zdrową dietę przeciwmiażdżycową. Opiera się ona na ograniczeniu spożywania tłuszczów zwierzęcych i utrzymywaniu prawidłowej masy ciała.