Rozwarstwienie aorty to bardzo poważny stan, wymagający zazwyczaj interwencji chirurgicznej, czyli operacji. Do rozwarstwienia dochodzi, gdy w budowie ściany tętnicy pęka jedna z jej części. Powoduje to wypełnienie się krwią przestrzeni znajdującej się między błonami ściany tętnicy. Może też dojść do całkowitego pęknięcia i krwawienia na zewnątrz naczynia. Aorta jest główną tętnicą w ciele człowieka i pełni bardzo ważną rolę przenoszenia krwi do całego ciała. Dlatego też, w sytuacji bardzo silnego bólu w klatce piersiowej oraz w plecach czy między łopatkami, nie można tego lekceważyć. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia i koniecznie należy wezwać pomoc – pogotowie ratunkowe.
Spis treści:
Co to jest rozwarstwienie aorty?
Aorta, główna tętnica w ciele człowieka, zbudowana jest z trzech odcinków. Po opuszczeniu serca, przez krótki odcinek (wstępujący) biegnie ku górze, łukiem (łuk aorty) przechodzi w dół (odcinek zstępujący) i przez klatkę piersiową kieruje się ku jamie brzusznej. Jej ściana zbudowana jest z trzech warstw.
Rozwarstwieniem nazywa się rozdarcie błony wewnętrznej i przedostanie się krwi w przestrzeń środkowej warstwy. Poprzez duże ciśnienie panujące w tętnicy, dochodzi do oddzielania się warstw (wewnętrznej od środkowej i zewnętrznej) przez przeciskającą się krew. Napór krwi powoduje coraz dalsze rozwarstwianie. Gdy uszkodzenie zajdzie daleko, może dojść do niedokrwienia jakiejś części ciała, czy narządów. Stan ten może szybko się zmienić i ostatecznie może doprowadzić do pęknięcia osłabionej ściany aorty. Wtedy dochodzi do wewnętrznego krwotoku, który jest bardzo groźny dla życia człowieka.
Pęknięcie rozwarstwionej ściany aorty może doprowadzić do wstrząsu. Z powodu krwotoku wewnętrznego, krew nie dociera do wszystkich tkanek w organizmie, co powoduje przyspieszone bicie serca, spadek ciśnienia krwi i zaburzenia świadomości.
Można wyróżnić dwa typy choroby:
- Typ A – rozwarstwienie obejmuje aortę wstępującą, choć miejsce powstania rozdarcia może być różne. Aż 70% przypadków dotyczy aorty wstępującej.
- Typ B – rozwarstwienie nie obejmuje aorty wstępującej.
Co powoduje rozwarstwianie się aorty? – czynniki ryzyka
Do głównych czynników ryzyka powodujących rozwarstwienie się aorty zalicza się:
- nadciśnienie tętnicze, które jest nieodpowiednio kontrolowane, czy leczone,
- dwupłatkowa zastawka w aorcie
- wada wrodzona aorty powodująca jej zwężenie w niektórych odcinkach,
- stan po operacyjnym leczeniu wad aorty i innych operacjach kardiochirurgicznych,
- choroby aorty, jak tętniaki
- choroby zastawki aorty,
- historia chorób aorty obecna w rodzinie pacjenta,
- genetyczne choroby, jak zespół Marfana, Turnera, Ehlersa – Danlosa,
- zapalenia aorty,
- tępe urazy,
- zaburzenia krążenia i zmiany hormonalne w ciąży,
- starszy wiek,
- palenie tytoniu,
- wyczynowe podnoszenie ciężarów,
- zażywanie narkotyków, jak: kokaina, amfetamina.
Jakie objawy towarzyszą rozwarstwieniu aorty?
Jako główną pojawiającą się dolegliwość wyróżnia się bardzo silny ból w klatce piersiowej, plecach lub brzuchu. Ból może doprowadzić wręcz do omdlenia. Choć czasami jednak, jednym z pierwszych symptomów poprzedzających ból, może być też omdlenie bez widocznych cech neurologicznych.
Objawy rozwarstwienia:
- pojawiają się nagle,
- ból zwiększa swoje natężenie, nie mija nawet po podaniu leków nasercowych,
- charakter bólu jest rwący i rozdzierający.
Ból przypominać może zawał serca. Ma kłujący, ostry lub rozrywający charakter. Na początku odczuwany być może w okolicy mostka i dalej promieniować do łopatek, brzucha. Pojawiają się symptomy niewydolności serca i jego tamponady.
Mogą wystąpić objawy wstrząsu, niedokrwienie czy niedowład kończyn dolnych i górnych, problemy neurologiczne, jak niedokrwienie mózgu.
Przy badaniu pacjenta stwierdza się wysokie ciśnienie tętnicze krwi (u połowy chorych). U innych pacjentów obecne może być niedociśnienie krwi czy deficyt tętna w jednej kończynie. Ponadto można też zaobserwować duszności, nudności i wymioty, bladość skóry, problemy z przełykaniem, chrypkę.
Jak leczyć rozwarstwienie aorty? – diagnoza i leczenie
Z racji, że jest to stan, który zagraża życiu pacjenta, leczenie powinno przebiegać najszybciej, jak to jest możliwe.
Lekarz może skorzystać z badań, które pomogą stwierdzić, czy faktycznie ma się do czynienia z rozwarstwieniem głównej tętnicy. Stosuje się do diagnostyki badania obrazowe:
- rezonans magnetyczny – angiografię,
- tomografię komputerową,
- RTG klatki piersiowej,
- echokardiografię,
- USG dopplerowskie.
By dokonać diagnozy, konieczne są badania obrazowe, gdyż leczenie rozwarstwienia w części wstępującej aorty (typ A) leczy się operacyjnie w trybie pilnym.
Odcinek zstępujący aorty (typ B) również leczy się chirurgicznie, choć możliwe jest też leczenie zachowawcze – wszczepienie stentgraftu, pomocniczo leki z grupy beta-blokerów. Do operacji w typie B kwalifikują się pacjenci, którzy:
- cierpią na ciągły bądź nawracający ból w klatce piersiowej,
- ich ciśnienie tętnicze pomimo leczenia, nie daje się ustabilizować,
- aorta się cały czas poszerza,
- występują objawy pęknięcia aorty.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? – rokowania
Jeśli nie doszło do pęknięcia osłabionej części aorty, choroba może być skutecznie wyleczona poprzez wykonanie odpowiednich zabiegów chirurgicznych. Powikłaniem rozwarstwiającej się aorty jest właśnie jej pęknięcie, co wiąże się z dużą śmiertelnością wśród pacjentów (około 50%). Dlatego tak ważne jest szybkie wezwanie pomocy w sytuacji podejrzenia rozwarstwienia aorty.
Pacjenci, którzy są po operacji leczącej rozwarstwienie, lub pęknięcie aorty muszą do końca życia stosować leki obniżające ciśnienie krwi. Dodatkowo istotne jest regularne badanie stanu zdrowia głównej tętnicy w ciele.
