Rak pęcherza

Co to jest rak pęcherza?

Jest to nowotwór układu moczowego, który pojawia się najczęściej wśród chorych na świecie i w większości przypadków jest odmianą złośliwą. Zachorowalność wśród mężczyzn jest trzykrotnie częstsza niż u kobiet. Częściej pojawia się u osób starszych, a najbardziej podatne są osoby w grupie wiekowej 80-84 lata. Jednak największa liczba zachorowań szacuje się powyżej 60 roku życia, natomiast chorobę diagnozuje się u mężczyzn już po 45 roku życia. Statystyki pokazują, że co roku liczba przypadków się zwiększa.

Jakie są rodzaje raka pęcherza?

Nowotwór atakuje pęcherz, a konkretniej jego część:

• U 90% chorych pojawia się w ścianie pęcherza w nabłonku przejściowym, czyli takim, dzięki któremu może się on rozciągać, gdy napełnia się moczem.
• Rak płaskonabłonkowy pojawia się wśród 8% chorych. Jego przebieg jest najtrudniejszy, najbardziej złośliwy i może wiązać się z przerzutami np. do węzłów chłonnych.
• Rak pęcherza pojawić może się również po nawracających infekcjach dróg moczowych, bądź przebytej wcześniej radioterapii. Wtedy zwykle jest to rak gruczołowy albo gruczolakorak. Jest to około 0.5-2% przypadków.

Co może zwiększyć ryzyko pojawienia się nowotworu pęcherza?

• Wiek powyżej 60 roku życia, jest jednym z czynników, które zwiększają częstość występowania choroby.
• Palenie papierosów jest istotną przyczyną pojawiania się raka. Osoby palące – 4 razy częściej chorują niż osoby bez tego nałogu. Przy czym, gdy palenie jest bardziej intensywne i długotrwałe, ryzyko zwiększa się nawet do 10 razy. Bierne palenie również może wpływać na zwiększoną podatność na zachorowanie.
• Narażenie na chemiczne związki przemysłowe – czy to miejscu pracy, czy w środowisku. Choroba może pojawić się wiele lat po kontakcie z chemikaliami.
• Kontakt z promieniowaniem jonizujacym.
• Historia choroby w rodzinie. Niestety w genach można odziedziczyć ryzyko zachorowania, które mocno wzrasta, gdy jednocześnie jest się palaczem.
• Często nawracające i długotrwałe infekcje pęcherza, czy też wieloletnie jego cewnikowanie.

Jakie są objawy raka pęcherza moczowego?

Z początku, gdy pacjent odczuwa jakieś nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu moczowego, może mylić je z infekcjami dróg moczowych bądź kamicą nerkową. Często bywa tak, że objawy znikają i pojawiają się znowu, np. po paru miesiącach, co bywa mylące.

Przede wszystkim głównymi symptomami choroby są:

• krwiomocz – ten wywołany rakiem powoduje, że krew w moczu widoczna jest gołym okiem, zmienia jego kolor (na różowy lub czerwony). Nie powoduje dolegliwości bólowych. Bywa też tak, choć dużo rzadziej, że krew widoczna jest tylko pod mikroskopem i nie zmienia koloru moczu. Jednak krwiomocz sam w sobie nie zawsze jest objawem nowotworu. Pacjent powinien, w takiej sytuacji przede wszystkim, zbadać pęcherz, nerki, moczowody i cewkę moczową.
• ból – pojawiający się z boku środkowej części pleców, w kroczu lub nad spojeniem łonowym. Bolesność można również odczuwać w czasie oddawania moczu. Niewielkie dolegliwości bólowe występują zazwyczaj w początkowej fazie choroby. Gdy nowotwór jest bardziej zaawansowany, ból jest odpowiednio bardziej nasilony.
• częstomocz – pojawiające się za dnia i w nocy.
• inne objawy – mogą to być zmęczenie, brak apetytu, utrata masy ciała – w późniejszych stadiach choroby.

Gdy pacjent odczuwa tego typu niepokojące symptomy, niezwłocznie powinien udać się do specjalisty w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby. Tylko lekarz jest w stanie trafnie ocenić stan naszego zdrowia po wywiadzie z pacjentem i odpowiednich badaniach. Do jakiego lekarza powinno się udać przy podejrzeniu raka pęcherza? Urolog jest specjalistą w tej dziedzinie, natomiast można  też zacząć diagnostykę od wizyty u lekarza rodzinnego.

Jak rozpoznać nowotwór pęcherza? Jak go wykryć?

Diagnozę stawia lekarz. Aby do tego doszło, należy udać się na wizytę w celu badania. W zakres badania wchodzi wywiad z pacjentem, kiedy to należy odpowiedzieć szczerze na pytania, które zada lekarz. W czasie wizyty specjalista może wykonać badanie fizykalne przez odbyt lub pochwę. Takie badanie pozwala w zaawansowanym stadium choroby stwierdzić obecność guza w okolicy nadłonowej.

Każdy pacjent, który ma podejrzenie tego rodzaju choroby, powinien mieć dokładnie przebadane nerki, moczowody, cewkę moczową i pęcherz.

Badania obejmują jeden lub więcej testów moczu:

• analiza moczu – sprawdza się jego kolor, skład, obecność glukozy, bada go pod mikroskopem.
• cytologia moczu – lekarz patolog sprawdza, czy w pobranej próbce występują nieprawidłowo wyglądające komórki z wyściółki pęcherza. Już na tym etapie można zbadać, czy takie komórki mają cechy rakowe.

Poza tym często wykonuje się badania obrazowe. Należą do nich USG, urografia (badanie nerek i dróg moczowych z kontrastem), tomografia komputerowa jamy brzusznej, rezonans magnetyczny, czy RTG klatki piersiowej.  Badania obrazowe pozwalają wykryć wszelkie masy lub nieprawidłowości w pęcherzu, nerkach, moczowodach czy cewce. Pomagają też ocenić, jaki jest zasięg raka, czy drogi moczowe są drożne lub istnieje ryzyko ich niedrożności, bądź też czy rak rozprzestrzenił się dalej. Jest to ważne narzędzie w diagnostyce choroby.

Natomiast najważniejszym badaniem przy podejrzeniu nowotworu pęcherza jest cystoskopia, badanie wziernikowania pęcherza, które pomaga potwierdzić chorobę. Jest to zabieg w czasie którego bada się błonę śluzową cewki moczowej i pęcherza. Lekarz nakłada znieczulający żel na cewkę moczową i wprowadza małą rurkę z kamerą do pęcherza moczowego. W czasie tych czynności badany jest stan wyściółki i można pobrać wycinek, gdy zauważa się nieprawidłowość. Próbkę z biopsji wysyła się do badania pod mikroskopem, by ustalić czy obecne są w niej komórki rakowe. 

Jednak, gdy badanie obrazowe jest w stanie jednoznacznie ocenić, że w pęcherzu znajduje się zmiana nowotworowa, czasem bywa, że rezygnuje się już z cystoskopii. Wówczas kieruje się pacjenta na zabieg wycięcia zmiany.

Jakie są stadia zaawansowania raka pęcherza?

Klasyfikacja stopnia zaawansowania zależy od tego, jak wyglądają pobrane do badania pod mikroskopem komórki rakowe. Stopień, to ocena pomagająca wyznaczyć prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia nowotworu po zastosowanym leczeniu. Ocenia też szansę na przeżycie raka. Tego rodzaju guzy klasyfikuje się stopniem niskim lub wysokim. Niski stopień oznacza, że zmiany rzadko, ale mogą nawracać, zaś wysoki, że często nawracają i mogą stać się inwazyjne.

Stadia zaawansowania nowotworu pęcherza pokazują, jak daleko przeniknął rak do jego tkanek. Czy rak obejmuje też pobliskie węzły chłonne lub dał przerzuty poza pęcherz na inne narządy (zwykle do wątroby i płuc). Najczęściej stosuje się system oceniania nazwany TNM (są to pierwsze litery z j. angielskiego, oznaczają początki wyrazów: guz, węzeł chłonny, przerzuty). Klasyfikuje się w ten sposób cztery stadia nowotworu. Określenie zaawansowania choroby pomaga w odpowiednim wdrożeniu leczenia i ocenie rokowania. Osoba z rakiem o niższym ryzyku może być leczona mniej agresywnie, niż osoba z ryzykiem wysokim, u tej też wymagane będą częstsze obserwacje.

Jak leczyć nowotwór pęcherza?

Główną metodą leczenia raka pęcherza jest leczenie chirurgiczne. Biorąc pod uwagę stopień zaawansowania choroby, można zastosować odpowiednie zabiegi. Gdy stopień jest niski, to znaczy, że zmiany nie przechodzą przez błonę mięśniową. Wtedy można spróbować usunąć guza metodą TURBT. Jest to metoda nie tak inwazyjna. Zmianę nowotworową usuwa się przez cewkę poprzez elektroresekcję. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu na sali operacyjnej. Już tego samego dnia pacjent może zostać wypisany do domu.

Zabiegi chirurgiczne mogą też być wykonane przez klasyczne cięcie otwarte, gdy są ku temu wskazania lub laparoskopowo. Zazwyczaj stosuje się te metody, gdy stopień zaawansowania jest wyższy. Kiedy jest potrzeba usunięcia całego pęcherza, by usunąć zmiany chorobowe. Wówczas chirurg wycina pęcherz i często przy tym u mężczyzn gruczoł krokowy, nasieniowody. U kobiet zaś macicę, jajniki, jajowody,  część pochwy.  Jest to zabieg radykalny, który ma za zadanie dać dobre rokowania dla pacjenta i zapobiec nawrotom choroby. Po takiej operacji konieczne jest utworzenie przez chirurga zastępczej drogi odpływu dla moczu. Jest kilka metod, które się sprawdzają, wszystko zależy od stanu zdrowia pacjenta.

Niekiedy w celu zachowania pęcherza stosuje się radioterapię u pacjenta. Niestety nie jest to tak skuteczna metoda, jak operacja. Ryzyko nawrotu jest znacznie wyższe. A metoda ta, z różnych względów, nie jest możliwa do zastosowania u wielu pacjentów.

Jeśli chodzi o chemioterapię, to bardzo często stosuje się ją jako uzupełnienie leczenia w łagodniejszych przypadkach (np. wlewki dopęcherzowe). Natomiast u chorych z przerzutami nowotworu do węzłów chłonnych lub innych narządów, ta metoda leczenia staje się wiodącą. Często stan pacjenta jest już na tyle zaawansowany, że leczenie nie może zagwarantować wyzdrowienia. 

Ostatnią znaną metodą stosowaną przy leczeniu raka pęcherza jest immunoterapia. Jest stosowana jako uzupełnienie po zabiegu TURBT. Ma na celu pobudzenie układu odpornościowego na tyle, by sam zaczął niszczyć komórki nowotworowe, możliwie pozostałe po usunięciu guza metodą mechaniczną.

Czy rak pęcherza jest uleczalny?

Wcześnie wykryty, odpowiednio leczony rak, jest możliwy do pokonania i całkowitego wyleczenia. Niestety choroba ta, ma bardzo wysoką tendencję do nawrotów. Z badań wynika, że co najmniej połowa wszystkich chorych doświadcza nawrotu raka (50-80%). Dlatego po zakończonym leczeniu, niezwykle istotne jest, aby być w stałym kontakcie z lekarzem. Tylko regularne kontrole u specjalisty dają szansę na szybkie wykrycie nawrotu choroby, jeśli by ten nastąpił. Nawracająca choroba może pojawić się w dowolnym miejscu wzdłuż dróg moczowych. Dlatego tak ważna jest obserwacja i ścisłe przestrzeganie wizyt kontrolnych. A wcześniejsze wykrycie i rozpoznanie nawrotu choroby, dają większe szanse na skuteczne leczenie.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Urologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.